Ντοκουμέντο: 1941: Οι Γερμανοί στη Δυτική Ελλάδα
Απρίλης 1941: Πριν 70 ακριβώς χρόνια οι Γερμανοί εισέβαλλαν στην Ελλάδα με τα όπλα βέβαια ( και όχι με τα ευρώ η άλλες μεθόδους). Το agrinionews εξασφάλισε ένα βίντεο από τις εβδομαδιαίεις προβολές της Γερμανικής προπαγάνδας στα cinema της εποχής, όπου αφιερώνει μόλις 3 λεπτά περίπου στην εισβολή των Γερμανών στην "Δυτική Ελλάδα". Τα πλάνα ξεκινούν από τη συνάντηση του αρχηγού της μεραρχίας "Αδόλφος Χίτλερ" με τον ( ηττημένο μην ξεχνάμε) Ιταλό στρατηγό Ρόσσι "κάπου στη Δυτική Ελλάδα, οι οποίοι βέβαια δεν παραλείπουν να ( χασκο) γελούν... Το τοπίο είναι ελαιόδενδρα που ίσως μας παραπέμπει κοντά στη περιοχή μας.Στη συνέχεια διακρίνει κανείς Έλληνες αιχμαλώτους .. Έπειτα το πλάνο μας μεταφέρει στο λιμάνι της Ναυπάκτου, όπου οι Γερμανοί επιτάσσοντας καϊκια ( φυσικά αυτό δεν το λέει ο Γερμανός εκφωνητής που ακούγεται) περνάνε απέναντι στο Ρίο όπου κηνυγάνε τους "κακούς Άγγλους" ( Το άλλοθι της Γερμανικής προπαγάνδας). Ακολουθεί συνάντηση με συναδέρφους τους προερχόμενους από Κόρινθο και στη συνέχεια ακολουθούν πλάνα από Ρίο και μέσα από Πάτρα με φόντο το όρος Κλόκοβα( Παλιοβούνα) και τις Αιτωλοακαρνάνικες ακτές. Το βίντεο κλείνει με τη συνέχεια της Γερμανικής προέλασης στη Νότια Πελοπόννησο πρωτού ακολουθήσει η ηρωική Ελληνική αντίσταση της Κρήτης..
Έτσι κλείνει το διθυραμβικό αυτό απόσπασμα της τότε Γερμανικής προπαγάνδας που για μας αποτελεί έστω και μια μονόπλευρη ιστορική πηγή καθώς και το μοναδικό βίντεο που μέχρι στιγμής υπάρχει για τη περίοδο αυτή στη περιοχή μας..
28 Οκτωβρίου 1940 στη Ναύπακτο – Οι πρώτες στιγμές και οι ήρωες πεσόντες
Ο πόλεμος του 1940 και η Ναύπακτος Από ιστοριογραφήματα του Ι. Βαρδακουλά Πηγή:emprosnews.gr
Η καταγραφή ιστορικών γεγονότων, έτσι όπως έλαβαν χώρα και όχι ωραιοποιημένα, για να υπηρετήσουν κάποια σκοπιμότητα, είναι χρέος εκείνων που τα έζησαν ή έχουν κάποια στοιχεία γι’ αυτά.
Και είναι ηθική υποχρέωσή τους, γιατί η διαφύλαξη της μνήμης τους συντηρεί την ιστορική συνείδηση κάθε λαού.Με τις σκέψεις αυτές αποφάσισα να καταγράψω κάποια γεγονότα από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, συνδεμένα με την πόλη μας, όπως τα έζησα σαν ακαδημαϊκός τότε, κατά ένα τρόπο, πολίτης κι” ύστερα φοιτητής(…) Συνηθίζουμε, να θεωρούμε, ότι ο πόλεμος είναι ένα γεγονός, που ξεσπάει ξαφνικά, όπως η αιφνίδια νεροποντή. Και όμως αυτό δεν είναι αληθινό. Προηγείται ένα προπαρασκευαστικό στάδιο, που το ζουν σε όλες του τις πτυχές οι πολιτικοί και οι διπλωμάτες κι” εκείνοι που έχουν τη δύναμη της πρόβλεψης, πράγμα που δεν συνέβαινε στην περίπτωση μου. Αυτό το προπαρασκευαστικό στάδιο, με εμφανή γεγονότα, το ζήσαμε ιδιαίτερα εμείς οι Ναυπάκτιοι.
Η προετοιμασία
Ήταν λίγο πριν τον τορπιλισμό του πολεμικού «ΕΛΛΗ», ανήμερα της Παναγίας στο λιμάνι της Τήνου, στην οποία το πολεμικό μας είχε μεταφέρει το άγημα για την εορτή. Δεν είχε καλά – καλά ξημερώσει.
Στον μικρό κόλπο της Ναυπάκτου είχαν ελλιμενιστεί πλοία του πολεμικού μας ναυτικού, μετά τα ετήσια γυμνάσια στο Ιόνιο πέλαγος. Αντιτορπιλικά, τορπιλοβόλα, υποβρύχια και βοηθητικά έδιναν μιαν άλλη εικόνα στον κατά τα άλλα ήσυχο κόλπο. Κι” ήταν οι μέρες εκείνες γιορτινές με την εορτή της Αγίας Παρασκευής, τα πλοία με τις σημαίες, οι αξιωματικοί και οι ναύτες, με τις άσπρες στολές τους, οι βραδινοί χοροί στην Ψανή.
Δεν είχε καλά – καλά ξημερώσει, όταν αεροπλάνο «αγνώστου εθνικότητας», όπως, για λόγους σκοπιμότητας, είχαν οι αρμόδιοι ισχυρισθεί, έριξε τις βόμβες του εναντίον των πολεμικών μας πλοίων, ιπτάμενο τόσο ψηλά, που μόλις ακουγόταν.Οι βόμβες έπεσαν ευτυχώς στη θάλασσα, μεταξύ των πλοίων, από τα οποία κανένα δεν χτυπήθηκε.Σήμανε συναγερμός, και ο στόλος απέπλευσε για άλλα αγκυροβόλια. Για την απρόκλητη αυτή ιταλική επίθεση απαγορεύτηκε στις εφημερίδες να γράψουν οτιδήποτε.Ήταν τότε καλοκαίρι του 1939.
Τα σύννεφα του πολέμου έκαναν την εμφάνισή τους στον ορίζοντα της ιστορίας.
Ύστερα ατό λίγες ημέρες, ένα βράδυ που θύμιζε το στίχο του ποιητή «νύχτα σπαρμένη ονείρατα, νύχτα σπαρμένη μάγια» ο ελληνικός ραδιοφωνικός σταθμός, ευθύς μετά τη μετάδοση του σήματος του «τσοπανάκου» ανήγγειλε την κήρυξη του πολέμου της Γερμανίας εναντίον της Πολωνίας, με τον οποίο άρχιζε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Ήταν την 1η Σεπτεμβρίου του 1939(…)
Η Πατρίδα μας άρχιζε πλέον φανερά την πολεμική της προετοιμασία.
Έφεδροι, ως επί το πλείστον αγύμναστοι φοιτητές, που είχαν αναβολή λόγω σπουδών, και άλλες μικρές κλάσεις καλούνταν με ατομικές προσκλήσεις για γυμνάσια.
Κάθε μέρα κάποιος έφευγε από κάθε σπίτι, που συγγενείς και φίλοι τον συνόδευαν μέχρι το λιμάνι ή το αυτοκίνητο για το Μεσολόγγι, όπου γίνεταν η κατάταξη.
Τα Σαββατοκύριακα, με τις άδειές τους, γέμιζαν οι δρόμοι της πόλης μας από ευζώνους και φαντάρους. Μέσα σ” αυτό το κλίμα συνειδητοποιούσαν όλοι σιγά -σιγά τον πόλεμο, που ερχόταν…
Ο βομβαρδισμός
Φτάσαμε έτσι στο πρωινό της 28ης Οκτωβρίου του 1940, που ο ιταλικός φασισμός αξίωσε την ανεμπόδιστη διάβασή του από τη χώρα μας, στην πραγματικότητα την παράδοσή μας. Η κήρυξη του πολέμου υπήρξε αναπόφευκτη.
Το «ΟΧΙ» του δικτάτορα Κυβερνήτη επικυρώθηκε από τον ψυχολογικό προετοιμασμένο λαό μας με τον αγώνα τον ηρωισμό και την αυτοθυσία του στα πεδία των μαχών και την εθνική του αντίσταση.
Κηρύχτηκε αμέσως γενική επιστράτευση, που είχε πλημμυρίσει τη μικρή μας τότε πόλη με τους διερχόμενους, απ” τα χωριά, Ναυπακτίτες, για να φθάσουν το ταχύτερο δυνατό στις μονάδες επιστράτευσή τους. θαρραλέοι νέοι. συμπαριστάμενοι από συγγενείς και φίλους και από τους μεγαλύτερους στην ηλικία κατοίκους βιάζονταν να φθάσουν, όπου το καθήκον τους καλούσε.
Δεν υπήρχε φοβία πολέμου, όσο και αν ο πόλεμος είναι αποκρουστικός.
Όσοι μπορούσαν τους πρόσφεραν τσιγάρα, τους στήριζαν με το λόγο τους στην εκτέλεση του καθήκοντος και τους εύχονταν «καλή και πάλι πατρίδα».
Τα σχολεία έκλεισαν αμέσως και οι μαθητές γύρισαν και πάλι στα σπίτια τους, περιμένοντας για την επανάληψη των μαθητών τους.
Την εποχή εκείνη γίνεταν το «Παζάρι του Αγίου Δημητρίου».
Το ανατολικό μέρος της πόλης, όπως συνηθίζεταν, ήταν κατάσπαρτο από τις παράγκες των πανηγυριστών, οι οποίο, άρχιζαν με την κήρυξη του πολέμου τάχιστα να μαζεύουν το εμπόρευμά τους, για να επιστρέψουν στις εστίες τους.
Βρισκόμαστε στην τρίτη ημέρα από την κήρυξη του πολέμου.
Ήταν Τετάρτη 30 Οκτωβρίου.
Όλο αυτό το διήμερο τα ιταλικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν συνεχώς την Πάτρα με ικανό αριθμό θυμάτων. Στις τρεις και μισή της ημέρας αυτής, ένα σμήνος ιταλικών αεροπλάνων στράφηκε από την Πάτρα προς τη Ναύπακτο.
Έξω από το λιμάνι και ανοιχτά του Γριμπόβου ήταν ελλιμενισμένο μεγάλο φορτηγό πλοίο, ενώ οι πανηγυριώτικες παράγκες δεν είχαν ακόμη διαλυθεί.
Οι βόμβες των τριών αεροπλάνων εξαπολύθηκαν κατά του πλοίου και των Αηδημητριάνικων παραπηγμάτων, που ως φαίνεται, θεωρήθηκαν στρατόπεδα του ελληνικού στρατού, γιατί το ίδιο βράδυ ο ιταλικός ραδιοφωνικός σταθμός του Μπάρι, στην ελληνική του εκπομπή, μετέδωσε, ότι «στο λιμένα της Ναυπάκτου βυθίστηκε μεγάλο μεταγωγικό σκάφος και βομβαρδίστηκαν στρατιωτικές εγκαταστάσεις και στρατόπεδο του ελληνικό- στρατού».
Οι βόμβες όμως δεν βρήκαν το μεταγωγικό σκάφος αντ΄ αυτού έπεσαν πίσω ακριβώς από το Δημοτικό σχολείο της Αφροδίτης, όπου διέλυσαν τη νεκροφόρα του δήμου με μια Βομβοκιώτισσα νεκρή με το επώνυμο Κωστίνα, και μερικούς τραυματίες.
Οι άλλες βόμβες, που προορίζονταν για τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις και το στρατόπεδο διασκορπίστηκαν στις υπώρειες του υπερκειμένου βουνού και μέχρι την υπωρειών της Αγίας Τριάδας χωρίς κανένα άλλο θύμα.
Στην Πάτρα, ως γνωστό, ήσαν προπολεμικά εγκατεστημένοι μερικές χιλιάδες Ιταλοί, οι οποίοι, φοβούμενοι αντίποινα, διασκορπίστηκαν στη γύρω περιοχή, διότι με την κήρυξη του πολέμου οι Πατρινοί, όπως μεταδόθηκε, κατέστρεψαν και διέλυσαν τα Γραφεία της ιταλικής αεροπορικής εταιρείας «ΑEROESPRESSO», η οποία συνέδεε με τα υδροπλάνα της την Πάτρα με το Πρίντεζι.
Διαδόθηκε λοιπόν, ότι πολλοί από αυτούς είναι κατάσκοποι και δολιοφθορείς, λόγος για τον οποίο συστήθηκε αμέσως, με πρόσκληση της Αστυνομικής Αρχής, από τους μεγαλύτερους, οπλισμένο σώμα το οποίο επόπτευε για τον συσκοτισμό των σπιτιών, που είχε διαταχθεί για την προστασία της γέφυρας του Μόρνου, που εξασφάλιζε την επικοινωνία μεταξύ του μετώπου και της πρωτεύουσας, στο σημείο αυτό της διαδρομής και την επιτήρηση όλης της περιοχής για μετακινήσεις ξένων.
Με την κήρυξη του πολέμου οι οικογενειάρχες, μετά μάλιστα και το βομβαρδισμέ πόλης, είχαν απομακρύνει από την πόλη τις οικογένειες τους στα γύρω κτήματα υπήρχαν κάποια οικήματα, και στα χωρία.
Ύστερα, η πόλη τελούσε υπό συνεχή συναγερμό δεδομένου ότι σε κάθε βόμβα αεροπλάνου εχθρικού ή και δικού μας, οι καμπάνες ναών έδιναν το σύνθημα του συναγερμό, με πρωτοστάτη τις καμπάνες του Αγίου Λ ου, στον κωδωνοκρούστη του οποίου δινόταν από την απέναντι εγκαταστημένη Αστυνομία σύνθημα.
Κι” έβλεπες στο δρόμο γυναίκες, γριές, ηλικιωμένους και παιδιά, να τρέχουν στα καταφύγια, τα υπόγεια των οποίων είχαν επιλεγεί από τα νεότερα σπίτια.
Θυμάμαι δύο : ένα ήταν του σπιτιού του Θανάση Κοσαντιανού στο οποίο σήμερα είναι εγκαταστημένες οικογένειες των αδελφών Τηλιγάδα, και το άλλο του Ηλία Ράπτη, ενώ πολλοί είχαν α στις αυλές τους ορύγματα σκεπασμένα, στα οποία ήταν τοποθετημένη η εικόνα της Παναγίας και το ακοίμητο καντήλι της.
Χρησιμοποιούνταν βέβαια και άλλοι χώροι ως καταφύγια, ενώ εμείς οι νέοι προτιμούσαμε την παραλία, απ” όπου ξαπλωμένοι αγναντεύαμε τον ουρανό.
Αυτήν την εποχή ήταν, που άνοιξαν μερικούς, δύο – τρείς νομίζω, από τους επτά θόλους της πρόσοψης του Αγίου Δημητρίου, που χρησιμοποιούνταν και αυτοί ως αντιαεροπορικά καταφύγια, σ” ένα απ” τα οποία φιλοξενήθηκα μερικά βράδια.
Βομβαρδισμός της Ναυπάκτου δεν επαναλήφθηκε σε όλη τη διάρκεια του πολέμου στην Αλβανία.
Οι νεκροί Επαχτίτες
Οι Επαχτίτες νεκροί του αλβανικού μετώπου ήταν: Αξιωματικοί: Κώστας Λ. Τζαβέλλας, ίλαρχος, Γιώργος Πιάς, εκπαιδευτικός, έφεδρος υπολοχαγός, Σπύρος Μπλέρης, έφεδρος ανθυπολοχαγός, Βασίλης Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός έφεδρος ανθυπολοχαγός, Χρήστος Σιαμαντάς ανθυπολοχαγός και Φίλιππος Πλαστήρας ανθυποσμηναγός, Στρατιώτες: Γιάννης Ζουλούμης, Κώστας Κορομπίλης, Γιώργος Παπανδρέου, Κώστας Πέτσινης και Στέφανος Φούντας. Αιωνία τους η Μνήμη.
Αρκετοί ήταν επίσης οι επαχτίτες αξιωματικοί και στρατιώτες τραυματίστηκαν στα πεδία των μαχών. Να σημειωθεί, ότι το 2/39 Σύνταγμα, με έδρα το Μεσολόγγι, στο οποίο κατατάσσονταν οι Αιτωλοακαρνάνες, είχε προωθηθεί από τις πρώτες στρατιωτικές μονάδες στο αλβανικό μέτωπο και μάλιστα στον πιο φονικό τομέα του, το Τεπελένι, με διοικητές παλαιμάχους αξιωματικούς, το Ναυπακτίτη Γεώργιο Τζουμέρκα και μετά τον Αιτωλοακαρνάνα Παυσανία Κατσώτα.
Άφησα για τελευταίο το νεαρό στρατιώτη Κώστα Κουκίδη, για τον οποίο διάβασα κι” εγώ. ότι ήταν Ναυπακτίτης.
Στρατιώτης αυτός, σκοπός της ελληνικής σημαίας στο βράχο της Ακρόπολης, όταν ανέβηκε το γερμανικό άγημα στον ιερό βράχο και του ζήτησε, να υποστείλει τη σημαία, προκειμένου να γίνει η έπαρση της γερμανικής, κατέβασε τη σημαία μας και αγκαλιάζοντάς την ρίχτηκε στο βράχο, μη μπορώντας να συμφιλιωθεί με την αναγκαστική αυτή πράξη της εθνικής ντροπής…
Στις 6 Απριλίου 1941, νέος εχθρός προ των πυλών. Ο σιδηρόφραχτος στρατός της εθνοκοσοσιαλιστικής Γερμανίας από τα βόρεια τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
Μετά πολυήμερες λυσσώδεις επιθέσεις κατά των φρουρών της αμυντικής γραμμής, λεγόμενης τότε «Γραμμή Μεταξά» με πλειάδα οχυρών αδιαπέραστων, εκμεταλλευόμενος τα γεγονότα στη γειτονική μας Γιουγκοσλαβία, διολίσθησε από την ακάλυπτη διάβαση στο τριεθνές (Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία,Ελλάδα) και μετά σκληρές μάχες, έγινε κύριος και στη χώρα μας.
Κατά την περίοδο του πολέμου αυτού από το νέο μέτωπο, δεν είχαμε στην πόλη μας γεγονότα, παρά μόνο τα εξής, μέχρι την είσοδο της Μεραρχίας των SS.
Στη θαλάσσια περιοχή της Βαρείας ήταν αγκυροβολημένο φορτηγό πλοίο, έμφορτο με διάφορα τρόφιμα, το οποίο μεθοδικά τα γερμανικά αεροπλάνα χτυπώντας το εκάθισαν, χωρίς να το καταβυθίσουν, με αλλεπάλληλες εφόδους των.
Όπως ήταν επόμενο τα τρόφιμα διαρπάχτηκαν, το δε ημιβυθισμένο πλοίο οι Γερμανοί, μετά την είσοδο τους, το μετέφεραν, όπως συνήθιζαν, για να το επισκευάσουν και το καταστήσουν χρήσιμο για τις ιδικές τους μεταφορές.
Ένα άλλο γεγονός της περιόδου αυτής του γερμανοελληνικού πολέμου ήταν η κατάρριψη στην περιοχή της Ρίζας γερμανικού πολεμικού αεροπλάνου, με πλήρωμα δύο αξιωματικούς.
Η Κοινοτική μας τότε Αρχή και η Αστυνομία εφρόντισαν για την ταφή των δύο αυτών Γερμανών αξιωματικών στο Νεκροταφείο του Αγίου Στεφάνου, τοποθετώντας στο μνήμα τους και σταυρό.
Όταν αργότερα κατέλαβαν την περιοχή μας οι Γερμανοί και αντίκρισαν τη φροντίδα μας για την ταφή τους, εντυπωσιάστηκαν και ευχαρίστησαν την τοπική μας Αρχή.
Με την είσοδο του γερμανικού στρατού στην πόλη μας, τμήμα αυτού διεκπεραιώθηκε αμέσως στον Ψαθόπυργο, επιτάσσοντας το καΐκι «Δωρίδα» των αδελφών Αθανασίου (Πατάκα) απ” όπου επέστρεψε με 20-25 άγγλους αιχμαλώτους, τους οποίους περιόρισαν στο κτίριο του Γυμνασίου μέχρις ότου τους προωθήσουν σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Στην πόλη μας, την εποχή αυτή υπήρχε η δραστήρια «Χριστιανική Ένωση Νεανίδων», η οποία κινήθηκε δραστήρια και επέτυχε με την οικονομική αρωγή των συμπολιτών μας ν” ανταποκριθεί στις ανάγκες διατροφής και καθαριότητας των ρούχων τους.
Με την είσοδο των γερμανών στρατιωτών στην πόλη μας, ημέρες πασχαλινές του 1941, χάθηκαν «εν ριπή οφθαλμού» τα νεράντζια, που, φαίνεται, ήταν γι” αυτούς πολύ σπουδαίο φρούτο, χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι αντιμετώπιζαν πρόβλημα επισιτιστικό.
Κι” ύστερα… ύστερα, χωρίς ανάσα, άρχιζε η νύχτα της Κατοχής, που τη φώτιζαν οι αστραπές της Εθνικής μας Αντίστασης.
Τελειώνοντας το ιστοριογράφημά μου αυτό, από τον πόλεμο 1940-1941, να μου επιτρέψει ο αναγνώστης, να προσθέσω τα ακόλουθα: Ο ελληνικός λαός, στον οποίο ανήκουμε κι” εμείς οι Ναυπάκτιοι, δεν υπήρξε στη διαδρομή της ιστορίας του λαός πολεμικός.
Είμαστε λαός ειρηνόφιλος, φυσικά, όταν δεχτήκαμε την απρόκλητη επίθεση, αποδείξαμε την αγάπη μας στην ελευθερία με όσες κι αν χρειάζεταν θυσίες ποτισμένη.
Δεν κρατήσαμε κακία έναντι των στρατιωτών προσωπικά. Κατά την πτώση του Ιταλικού φασισμού επαχτίτες έκρυψαν στρατιώτες και άλλους τους βοήθησαν να φύγουν προς τους αντάρτες.
Θυμάμαι ένα στιγμιότυπο αυτής της ανθρωπιάς.
Το καλοκαίρι του 1943, που έπεσε ο Μουσολίνι και οι νέοι ιθύνοντες της Ιταλίας προσεχώρησαν στο μέτωπο των αγωνιζομένων
ελεύθερων λαών, περνούσε πεζή δια μέσω της πόλης μας μια φάλαγγα ιταλών στρατιωτών εξαθλιωμένων από την στέρηση που τους οδηγούσαν ανατολικά.
Οι επαχτίτες είχαν ξεχυθεί στον κεντρικό δρόμο, που ακολουθούσε η φάλαγγα και με χίλιες προφυλάξεις από τους γερμανούς συνοδούς, τους πρόσφερε ότι ήταν δυνατό: ψωμί, τσιγάρα και μερικοί ακόμη και ρουχισμό, γιατί ήσαν ντυμένοι θερινά και τους περίμενε σκληρή δοκιμασία.
Τη σκηνή αυτή την έζησα, όρθιος στο πεζοδρόμιο.
Σε μια στιγμή, ένας ιταλός στρατιώτης, δείχνοντας τη φάλαγγα και απευθυνόμενος στους πολίτες, φώναξε: «VinceremeconDuce» όπως αποκάλεσε χλευαστικά τον υπεύθυνο της τραγωδίας του ιταλικού λαού Μπενίτο Μουσολίνι, αρχηγό του ιταλικού φασισμού.
Και, να καταλήξω, γράφοντας όσο πιο απλά και ανθρώπινα μπορώ. Και αυτό της λαϊκής ψυχής, και ενθύμηση για τους παλαιοτέρους.
Η αγάπη και η ενότητα του λαού μας ήταν αυτή, που μας περιχαράκωσε και μας προστάτεψε στις τραγικά δύσκολες στιγμές της πρόσφατης ιστορίας μας, αυτή η ομοψυχία και η αλληλεγγύη, που κινητοποίησε εκ βαθέων το ψυχικό μας δυναμικό και το ενέταξε σε υψηλούς στόχους, υπεράνω διαφορών και αντιπαλοτήτων, στον ιερό εκείνο χώρο, που η συλλογική συνείδηση του λαού μας διαμορφώνει τις αξίες της εθνικής μας ιδιαιτερότητας.
Για μια ακόμη φορά το κοινοτικό πνεύμα, που υπήρξε πάντα το εφαλτήριο της ιστορικής μας συνέχειας , έλαμψε και βρόντηξε ως συνθετικό στοιχείο του πολιτισμού μας.
Βομβαρδισμός. από το βιβλίο του Γιάννη Ράπτη, Συμβολή στην Ιστορία της Ναυπακτίας
Το πρωί της Δευτέρας 28 Οκτωβρίου, η Ναύπακτος ζούσε για τρίτη ημέρα, το εξαήμερο παζάρι τον Αγίου Δημητρίου. Ξαφνικά ακούστηκαν από τη μεριά της Πάτρας βροντές εκρήξεων (από βόμβες ιταλικών αεροπλάνων) και φαινόταν ολόκληρη η πόλη πνιγμένη στούς καπνούς.
Την τρίτη μέρα τον πολέμου στις 30 Οκτωβρίου, ένα από τα αεροπλάνα που άδειαζαν τις βόμβες τους στη Πάτρα, λοξοδρόμησε ως πάνω απ’ τον ‘Επαχτο, γιατί από μακριά είδε ένα μικρό φορτηγό πλοίο αραγμένο μπροστά στο Γρίμποβο. Πλησιάζοντας βλέπει τη συγκέντρωση τον κόσμου (λόγω τον παζαριού), τα ζώα της ζωοπανήγύρης και προφανώς νόμισε ότι ήταν εφοδιοπομπές. Έριξε, τρεις βόμβες. Η μία δεν πρόφτασε να φτάσει στην πόλη και έπεσε στη Θάλασσα. Η άλλη κοντά στο βράχο τον ΑΙ- Γιώργη, επάνω στη αραγμένη νεκροφόρα τον Δήμου (ήταν άμαξα, που την έσερναν άλογα). ‘Ενα όμως Θραύσμα της βόμβας κομμάτιασε το κεφάλι μιας γυναίκας (Λάμπρω, σύζυγος Μήτσου Κωστίνα). Η τρίτη έπεσε πίσω από την Βαρναράχη, σε μαντριά κοντά στη Βομβοκού. Το ίδιο βράδυ ο Ιταλικός ραδιοφωνικός σταθμός τον Μπάρι, στην ελληνική του εκπομπή, μετέδωσε, ότι: «στο λιμένα της Ναυπάκτου βυθίστηκε μεγάλο μεταγωγικό σκάφος, βομβαρδίστηκαν στρατιωτικές εγκατα-στάσεις και στρατόπεδο τον Ελληνικού στρατού».
Τα μαθήματα στα σχολεία σταμάτησαν. Κάθε φορά που ακούγονταν αεροπλάνα, όλοι οι κάτοικοι της πόλης έτρεχαν στα καταφύγια και τα ορύγματα, που επίτηδες είχαν ανοιχτεί εκείνη τη περίοδο σε πολλές αυλές. Κάτω απ’ την τάπια τον Μπότσαρη, στο υπόγειο της εκκλησίας τον Αγίου Δημητρίου είχαν ανοίξει δύο από τις επτά θόλους της πρόσοψης του, στα υπόγεια νέων και γερών σπιτιών. «Οι νέοι (γράφει ο Γιάννης Βαρδακουλάς) προτιμούσαν την παραλία, απ’ όπου ξαπλωμένοι αγναντεύαμε τον ουρανό». Ακόμα και η ταβέρνα τον Κοντόβλαχου, με τα μεγάλα βαρέλια γεμάτα κρασί, ήταν …καταφύγιο.
Και τα πειράγματα: «Κάποια μέρα χτύπησαν οι σειρήνες τη λήξη τον συναγερμού και ο Μπάρμπα-Πάνος Μπουρζούκας (Αρτινόπουλος) βλέπει τον Φώτη Κουλούρη να βγαίνει απ’ το στόμιο της μεγάλης θολωτής υπονόμου που κατέληγε στη Θάλασσα, δίπλα στο σπίτι του Ρέππα. Δεν τον άρεσε τον Μπαρμπα-Πάνου και επιτιμητικά φωνάζει μαλώνοντας τον Φώτη: «Ρε Φώτ’, δεν ντρέπεσαι μωρέ, μέσ’ στ’ βρώμα πήγες να χωθείς;» και ο Φώτης χωρίς καθόλου να στεναχωρηθεί απαντά: «Αμ’ Μπαρμπα-Πάνου μ’, καλύτερα σκαταλειμμένος παρά μπομπαρδισμένος»! Βενιζέλος Σιμιανόπουλος: Ο Παλιός ο ‘Επαχτος, ΑΘήνα 1990.
Υπήρχε ένα «αντιαεροπορικό παρατηρητήριο» πάνω στο κάστρο, που το στελέχωναν νεολαίοι φαλαγγίτες της ΕΟΝ και ήταν συνδεδεμένοι τηλεφωνικά με την χωροφυλακή. Ο διοικητής της Χωροφυλακής (που ήταν απέναντι από τον Άγιο- Δημήτριο) ήταν ο Ραπτάκης ή «Μπαμπόρδας» όπως τον έλεγαν οι λιμανιώτες. ‘Οταν τον ειδοποιούσαν ότι έρχονται αεροπλάνα, έβγαινε στο μπαλκόνι τον κτηρίου με το πιστόλι στο χέρι και φώναζε. -Αεράμυνααα… Αεράμυ-νααα… Συναγερμόοος… ‘Ετσι τον έμεινε το παρατσούκλι ο «Μπαμπόρδας»!
Στα λιοστάσια γύρω απ’ τη πόλη που έδιναν κάλυψη από τ’ αεροπλάνα, άρχισε να καταφθάνει και να σταματάει για λίγες ώρες ο στρατός μας, που πορευόταν προς το μέτωπο. ‘Ηταν κυρίως μονάδες της Πελοποννήσου (όπως ολόκληρο το Σύνταγμα Καλαμών, που έμεινε μία μέρα στο λιοστασι τον Πανοβενέτη). Περνούσαν νύχτα με καίκια στη Ναύπακτο και συνέχιζαν για την καΐκια απο τον Ψαθοπυργο και πήγαιναν στην Αλβανία με τα πόδια. «Ολοι οι κάτοικοι της περιοχής πήγαιναν και έδιναν στούς κατάκοπούς φαντάρους ό,τι υπήρχε πρόχείρο, σταφύλια, κυδώνια, αυγά και τηγανίτες.
Οι κοκορόφτεροι
Η αγωνία των πρώτων ημερών μεταλλάχτηκε σε κλίμα θριάμβου από την 14η Νοεμβρίου, όταν άρχισε η ελληνική αντεπίθεση. Η φιλελεύθερη ορμή τον Ρωμιού και η πολιτική ωριμότητα των Ιταλών, έδωσαν αυτή την απρόοπτη τροπή. «… Αι ημέτεραι δυνάμεις … μάχονται ήδη και εφ’ ολοκλήρου τον μετώπου, έξω τον πατρίου εδάφους…έπεσε η Ερσέκα…πήραμε το Λεσκοβίκι μπηκαμε στούς Αγίους Σαράντα…Λευτερώθηκε η Κορυτσά, η Μοσχόπολη, το Πρόγδαρετς, η Πρεμετή, το Δελβίνο το Αργυρόκαστρο..» Κάθε τόσο οι καμπάνες δονούσαν στον αέρα σε κάθε χαρμόσυνη ειδηση.
Μάλιστα για να γελοιοποιήσουν οι Γάλλοι τους Ιταλούς, στα γαλλοϊταλικά σύνορα τοποθέτησαν επιγραφές, που απευθύνονταν τάχα στους προελαύνοντες ‘Ελληνες που έγραφαν: «Ελληνες στοπ, εδώ αρχίζει το Γαλλικό έδαφος!».
Στις αρχές τον χειμώνα τον ’41, άρχισαν να περνούν όλο και πιο συχνά τα εγγλέζικα φορτηγά με εφόδια για το μέτωπο. Άρχισαν να φέρνουν και Ιταλούς αιχμαλώτους. Φαίνονταν σαν «μασκαράδες». Άλλοι σαν πελερίνες και άλλοι με φτερά στο κεφάλι τους! Και οι μεραρχίες τους είχαν στομφώδικα ονόματα. «Λύκοι της Τοσκάνης»! ‘Οταν περνούσαν (ακόμα και αργότερα, επί Ιταλικής Κατοχής) και ανέμιζαν τα φτερά στον αέρα μερικοί κακάριζαν, κι άλλοι μιμούνταν τον κόκορα με επιτηδειότητα τσίφτικη, γιατί το «κουκουρίκου» γίνεται με το λαιμό και τη μύτη -με το στόμα κλειστό-. Οι Ιταλοί, έκαναν πως δεν καταλάβαιναν. Πέρασε από την πόλη με προορισμό την Αθήνα, ολόκληρο το σύνταγμα «των Λύκων της Τοσκάνης» αιχ-μάλωτο από το στρατό μας. Οι Ναυπάκτιοι τους δέχτηκαν, οι πιο πολλοί, με οίκτο. Σταμάτησαν στο ξενοδοχείο «Απόλλων» (δίπλα στο πρώην ξενοδοχείο ΡΕΞ) για διανυκτέρεύση, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Μενεγκέτι. Κάποιος νεαρός έβγαλε κρυφά από το πέτο της αφημένης χλαίνης τον, τα δύο αλουμινένια αστέρια, για ενθύμιο. Ο συνταγματάρχης τον είδε και τον κοίταξε μ’ ένα αχνό, θλιμ-μένο χαμόγελο…
Κάποιο χειμωνιάτικο μεσημέρι τρία Ιταλικά βομβαρδιστικά FIAT επέστρεφαν στις βάσεις τους, περνώντας πάνω από τη Ναύπακτο. Ξαφνικά εμφανίστηκε ένα μικρό ελληνικό διπλάνο P.Z.L. (ΙΙεζεντέλ, τα έλεγαν) ατού άρχισε να πολυβολεί τα βομβαρδιστικά, κάνοντας ελιγμούς. ‘Ηταν κάποιος ατρόμητος ‘Ελληνας που τα κυνηγούσε και τα πρόλαβε πάνω από την Παλαιοπαναγιά. ‘Εριξε όλες και όλες, δυο ριπές στα αργά βομβαρδιστικά (ακούγονταν καθαρά στην Ναύπακτο). ‘Ενα από τα βομβαρδιστικά άρπαξε φωτιά και έπεσε, όπως είπαν μετά, στον Εύηνο. Οι επιβαίνοντες Ιταλοί πρόλαβαν, πήδησαν με αλεξίπτωτα και αφού τους συνέλαβε η Χωροφυλακή, τους παρέδωσε στο Μεσολόγγι.
από το βιβλίο του Γιάννη Ράπτη, Συμβολή στην Ιστορία της Ναυπακτίας
Οι Ναυπάκτιοι πεσόντες του έπους του 1940
Το Nafpaktia news σε ελάχιστο φόρο τιμής προς τους πεσόντες πατριώτες μας στο Ελληνοαλβανικόμέτωπο,σας παρουσιάζει όλους εκείνους που θυσίασαν τη ζωή τους,τα νιάτα τους και τα όνειρά τους για ένα ελεύθερο και πιο ελπιδοφόρο μέλλον της πατρίδας μας.Αυτούς, τους ηρωικούς μας νεκρούς αλλά και όλους τους άλλους, επώνυμους και ανώνυμους που πολέμησαν εκεί, έχουμε χρέος να θυμόμαστε και να τιμούμε.
Σας παρουσιάζουμε τους Ναυπάκτιους ήρωες, που στύλωσαν το ταπεινό κορμί τους απέναντι στον κατακτητή, μαζί με όλους τους άλλους Έλληνες με απαράμιλλο σθένος.
Και όταν ήρθε η στιγμή της υπέρτατης θυσίας με απλότητα προσέφεραν την ζωή τους προασπίζοντας την ελευθερία της Πατρίδας μας.
Χωρίς πρόθεση να γίνουν σύμβολα.
Χωρίς επίγνωση ότι δημιουργούσαν ιστορία.
Μέσα από αρχεία ξεχωρίσαμε όλους αυτούς που κατάγονταν από τον δήμο Ναυπακτίας και έπεσαν υπέρ Πατρίδος..ΑΘΑΝΑΤΟΙ
Πρώτος Αιτωλοκαρνάνας που πρόσφερε την ζωή του για την πατρίδα μας, ήταν ο Στρατιώτης ΑΛΙΜΠΕΡΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ του ΠΕΤΡΟΥ, από το Αγρίνιο στις 2 Νοεμβρίου
Οι νεότεροι πεσόντες Αιτωλοακαρνάνες, ήταν ο Στρατιώτης ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ από τον Παλιόπυργο Ναυπακτίας και ο Στρατιώτης ΜΟΥΛΑΡΟΓΙΩΡΓΟΣ ή ΜΑΥΡΟΓΕΩΡΓΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ από την Αλευράδα Βάλτου, 20 ετών
ΠΕΛΕΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ, από το Κρυονέρι Ναυπακτίας.
ΖΩΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ, από το Παλαιοχωράκι Ναυπακτίας.
ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Γάβρο το 1914. Υπηρετούσε στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα 1410 (Μάλι Σπατ) στις 3 Ιανουαρίου 1941
ΑΛΤΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ασπριά Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στην περιοχή Τεπελενίου στις 5 Μαρτίου 1941.
ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κλεπά Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Κρα (Γεωργουτσάδες) στις 4 Δεκεμβρίου 1940.
ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 1160 (Πλατοβούνι) στις 4 Δεκεμβρίου 1940.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Γραμμένη Οξυά Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 91ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Οχυρό Αρπαλουκί στις 8 Απριλίου 1941
ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Παληόπυργο Ναυπακτίας το 1920. Υπηρετούσε στο Εμπέδο Μηχανικού, φονεύθηκε στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κορίνθου (σε αεροπορικό βομβαρδισμό) στις 25 Απριλίου 1941.
ΑΣΗΜΑΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ του ΝΤΟΥΛΑ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Περδικόβρυση Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 3ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Βίγλα στις 16 Νοεμβρίου 1940
ΓΑΡΜΠΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Γαυρολίμνη Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στη Σούχα στις 4 Δεκεμβρίου 1940.
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Γραμμένη Οξυά Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 613 (Μάλι, Κηπαρό Χειμάρρας) στις 17 Δεκεμβρίου 1940.
ΓΙΑΚΟΥΜΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1914. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 613 (Μάλι, Κηπαρό Χειμάρρας) στις 17 Δεκεμβρίου 1940.
ΓΙΔΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ρίζα Ναυπακτίας το 1906. Υπηρετούσε στο 1ο Σύνταγμα Βαρέος Πυροβολικού, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 3 Μαρτίου 1941.
ΓΚΕΓΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε από πολεμικό τραύμα στο ύψωμα 1160 (Πλατοβούνι Χειμάρρας) στις 3 Δεκεμβρίου 1940.
ΓΟΥΠΙΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΛΕΩΝΙΔΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνι Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Μάλι Σπατ (Ν Τεπελενίου) στις 15 Απριλίου 1941.
ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Καλλονή Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Λέκλι (ΝΑ Τεπελενίου) στις 14 Απριλίου 1941.
ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1908. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 20 Απριλίου 1941.
ΖΑΒΕΡΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κλεπά Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Σιαστή (περιοχή Δελβίνιου) στις 2 Δεκεμβρίου 1940.
ΖΑΚΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ του ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Φαμίλα Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Βίγλας στις 16 Νοεμβρίου 1940.
ΖΗΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Στύλια Ναυπακτίας το 1904. Υπηρετούσε στην Ι Συζυγαρχία/Β΄ Όρχου Πυροβολικού, φονεύθηκε στο Χάνι Δελβινακίου σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 19 Απριλίου 1941.
ΖΟΥΛΟΥΜΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 2 Μαρτίου 1941.
. ΖΩΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Παλαιοχωράκι Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα 1630 ή Παπακώστα (Χόρμοβας) στις 22 Ιανουαρίου 1941.
ΖΩΗΤΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Σίμο Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 28 Δεκεμβρίου 1940.
ΖΩΙΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΖΩΙΤΑΚΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ελευθέριανη Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Δρόβιανης στις 2 Δεκεμβρίου 1940.
ΖΩΡΓΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Φαράγγιο Πωγωνίου στις 24 Νοεμβρίου 1940.
ΚΑΚΟΝΙΚΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 20 Φεβρουαρίου 1941.ΚΑΛΟΓΕΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ρηγάνι Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Χόρμοβας (ΝΑ Τεπελενίου) στις 25 Ιανουαρίου 1941.
ΚΑΛΟΚΑΙΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο (Μπουλαράτ Χειμάρρας) στις 8 Μαρτίου 1941.
ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Πέρκο Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στη Βίγλα στις 16 Νοεμβρίου 1940.
. ΚΑΤΣΙΦΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε ύψωμα προ Τεπελενίου στις 11 Μαρτίου 1941.
ΚΑΤΣΩΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ του ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1909. Υπηρετούσε στον ΙΙΙ Όρχο Πυροβολικού,πέθανε στο Νοσοκομείο Δελβίνου στις 19 Μαρτίου 1941.
ΚΟΝΤΟΧΡΗΣΤΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Βασιλικά Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 1160 (Πλατοβούνι) στις 4 Δεκεμβρίου 1940.ΚΟΡΟΜΠΙΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναυπακτο το 1916. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Μπουράτο (διάβαση Κακαβιάς)στις 21 Δεκεμβρίου 1940.
ΚΟΡΟΜΠΙΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναυπακτο το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Γκόλικο Τεπελενίου στις 8 Μαρτίου 1941.
ΚΟΤΤΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΠΕΤΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναυπακτο το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο Σ.Π., φονεύθηκε στο ύψωμα Σκουτάρας (ΒΔ Χειμάρρας) στις 27 Ιανουαρίου 1941.
ΚΟΥΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αντίρριο το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην Τζουφαράχη (ΒΑ Ελαίας) στις 14 Νοεμβρίου 1940
. ΚΟΥΡΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αχλαδόκαστρο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 12 Μαρτίου 1941.
ΚΟΥΡΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Στράνωμα Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο ΙΙΙβ Ορεινό Χειρουργείο (Άγιοι Σαράντα) στις 21 Δεκεμβρίου 1940.
ΚΩΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΛΑΜΠΡΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στον Παλαιόπυργο Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο Ροδοτόπι Δωδώνης στις 23 Νοεμβρίου 1940.
•214. ΛΑΓΑΡΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΗΛΙΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Βομβοκού Ναυπακτίας. Υπηρετούσε στον ΙΙ Όρχο Πυροβολικού, φονεύθηκε στο Δελβινάκι στις 19 Απριλίου 1941.
ΛΑΜΠΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ελατόβρυση Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Δόντι (χωριό Χόρμοβο – Λέκλι Τεπελενίου) στις 28 Φεβρουαρίου 1941.
ΛΕΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Καστανιά Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΑ Τεπελενίου) στις 18 Δεκεμβρίου 1940.
ΛΕΡΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Μανδρινή Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε από πολεμικό τραύμα στην Τζούφα Ράχη (ΒΑ Ελαίας) στις 14 Νοεμβρίου 1940.
ΜΑΚΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Δορβιτσά Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Δόντι (ΝΑ Τεπελενίου) στις 8 Μαρτίου 1941.
ΜΑΚΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κυδωνιά Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (ΝΑ Τεπελενίου) στις 17 Φεβρουαρίου 1941.
ΜΑΚΡΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Λοχίας. Γεννήθηκε στην Δορβιτσά Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΑ Τεπελενίου) στις 13 Ιανουαρίου 1941.
ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του ΦΙΛΙΠΠΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Καταφύγιο Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο Αντιαρματικό Συγκρότημα, φονεύθηκε στη Χειμάρρα στις 25 Ιανουαρίου 1941.
ΜΑΥΡΙΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Περίστα Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αγρινίου (τραυματίας μάχης υψώματος 1160) στις 9 Δεκεμβρίου 1940.
ΜΑΥΡΙΚΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Περίστα Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 17 Φεβρουαρίου 1941
ΜΕΣΙΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνιο Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 17 Απριλίου 1941.
ΜΗΤΣΟΥ ή ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Σιτίστα Ναυπακτίας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Τεπελένι στις 3 Μαρτίου 1941.
ΜΗΧΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Παλαιόπυργο Ναυπακτίας. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 21 Μαρτίου 1941.
ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ελευθέριανη Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 12 Φεβρουαρίου 1941
ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Άνω Χώρα Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Πήλιουρι (περιοχή Χειμάρρας) στις 3 Φεβρουαρίου 1941.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Βασιλική Ναυπακτίας το 1905. Υπηρετούσε στο Β΄ Όρχο Μηχανικού, πέθανε στο 4ο Στρατιωτικό
Νοσοκομείο Αιδηψού στις 2 Ιανουαρίου 1941.
ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ του ΟΘΩΝΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Άνω Χώρα Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη μάχη Τεπελενίου στις 8 Μαρτίου 1941
ΠΑΝΟΥΣΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Δενδροχώρι Ναυπακτίας. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αιγίου (τροχαίο ατύχημα) στις 25 Απριλίου 1941.
. ΠΑΝΟΥΣΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Στρατιώτης. Γεν
νήθηκε στο Δενδροχώρι Ναυπακτίας. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αιγίου (τροχαίο ατύχημα) στις 25 Απριλίου 1941.
ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Φαμίλα Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Προγονάτι (ΝΔ Τεπελενίου) στις 7 Ιανουαρίου 1941.
ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1918 . Υπηρετούσε στο 66ο ΣΠ., φονεύθηκε στον Αυχένα Σιρακούτ (ΝΑ Βερατίου) στις 31 Δεκεμβρίου 1940.
. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Γκραμπάλα (ΒΑ Ελαίας) στις 14 Νοεμβρίου 1940.
ΠΑΠΑΣΟΥΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Παλαιόπυργο Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε προ Τεπελενίου στις 8 Μαρτίου 1941.
ΠΑΣΠΑΛΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Υποδεκανέας. Γεννήθηκε στη Στράνωμα Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο Λέκλι (ΝΑ Τεπελενίου) στις 15 Μαρτίου 1941.
ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αμπελακιώτισσα Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΑ Τεπελενίου) στις 4 Ιανουαρίου 1941.
ΠΕΤΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Κρυονέρι Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 22 Φεβρουαρίου 1941
ΠΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Ελατόβρυση Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 6ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Σκουτάρα (ΒΔ Χειμάρρας) στις 9 Ιανουαρίου 1941.
ΠΙΜΠΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ελατόβρυση Ναυπακτίας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στην Ελατόβρυση στις 23 Μαρτίου 1941.
ΠΛΑΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Αράχωβα Ν
Nαυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 11 Μαρτίου 1941.
ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνιο Ναυπακτίας το 1904. Υπηρετούσε στον Β΄ Όρχο Πυροβολικού, φονεύθηκε στο Δελβινάκι σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 19 Απριλίου 1941.
ΠΟΛΥΜΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιοπαναγιά Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε σε Νοσοκομείο Διακομιδής Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στις 11 Μαρτίου 1941.
ΡΕΤΣΙΝΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον
Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 17 Φεβρουαρίου 1941.
ΡΗΓΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Μανδρινή Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στα υψώματα προ Τεπελενίου στις 22 Φεβρουαρίου 1941.
ΡΗΓΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΠΑΝΤΕΛΕΩΝ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Σκάλα Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 10 Απριλίου 1941.
ΣΑΚΚΟΥΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνιο Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 27 Φεβρουαρίου 1941.
ΣΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Λοχίας. Γεννήθηκε στο Χρίσοβο Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στην Ομάδα Αναγνωρίσεως, φονεύθηκε στα Κτίσματα Πωγωνίου σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 25 Νοεμβρίου 1940.
ΣΑΚΟΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΛΑΜΠΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνι Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (ΝΑ Τεπελενίου) στις 27 Φεβρουαρίου 1941.
ΣΙΑΜΑΝΤΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 70ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Πετριτσίου στις 8 Απριλίου 1941.
ΣΙΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Φαμίλα Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 17 Φεβρουαρίου 1941.
ΣΙΨΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αντίρριο το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη μάχη Αηδονοχωρίου Κόνιτσας στις 23 Νοεμβρίου 1940.
ΣΚΥΛΑΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Λοχίας. Γεννήθηκε στον
Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1907. Υπηρετούσε στο ΙΙ Σύνταγμα Ορειβατικού Πυροβολικού, πέθανε στο Νοσοκομείο «Σωτηρία» Αθηνών στις 6 Ιουνίου 1941.
ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΛΟΥΚΑΣ του ΛΟΥΚΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., εξαφανίστηκε στο ύψωμα 613 ( Μάλι, Κηπαρό Χειμάρρας) τον Απρίλιο 1941.
ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΣΤΑΥΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνι Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Χόρμοβας (ΝΑ Τεπελενίου) στις 25 Ιανουαρίου 1941.
ΣΤΡΑΒΟΔΗΜΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ του ΠΕΡΙΚΛΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Κρυονέρι Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Βίγλας στις 16 Νοεμβρίου 1940.
ΣΦΥΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Καλλονή Ναυπακτίας το 1908. Υπηρετούσε στο 90ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Μπούμπεσι (ΒΔ Κλεισούρας) στις 9 Μαρτίου 1941. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Παλαιόπυργο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 16 Φεβρουαρίου 1941.
ΤΑΜΠΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνι Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο Μάλι Σπατ (Ν Τεπελενίου) στις 18 Ιανουαρίου 1941.
ΤΟΥΜΠΑΝΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Δέλβινο σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 6 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Αχλαδόκαστρο Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 91ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Οχυρό Ποποτίβιτσα στις 7 Απριλίου 1941.
ΤΣΑΝΤΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Τερψιθέα Ναυπακτίας το 1912 Υπηρετούσε στο 6ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Μπουλαράτ (περιοχή Χειμάρρας) στις 1 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΣΕΛΕΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Τερψιθέα Ναυπακτίας το 1913 . Υπηρετούσε στο 6ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Μπουλαράτ (περιοχή Χειμάρρας) στις 1 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΣΙΛΙΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ του ΑΝΔΡΕΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ανθόφυτο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Μπολένα (ΒΑ Χειμάρρας) στις 14 Απριλίου 1941.
ΤΣΙΟΥΜΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στο Ανθόφυτο Ναυπακτίας το 1907. Υπηρετούσε στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στα υψώματα Λεκντούσι (ΝΔ Τεπελενίου) στις 17 Μαρτίου 1941.
ΤΣΙΠΟΥΡΑΣ ΜΙΧΑΗΛ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στον Πλάτανο Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΑ Τεπελενίου) στις 18 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΣΟΡΤΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Στράνωμα Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 1160 (μάχη Δρόβιανης Χειμάρρας) στις 3 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΣΟΥΜΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Βομβοκού Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο Ανεξάρτητο Τάγμα Δελβινακίου, φονεύθηκε στο Καλπάκι στις 14 Νοεμβρίου 1940.
ΤΣΟΥΜΑΡΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Σίμο Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο Γράψα (Στρατιωτικό Νοσοκομείο Διακομιδής) στις 13 Μαρτίου 1941.
ΦΙΦΙΝΗΣ ΗΛΙΑΣ του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ, Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Τερψιθέα Ναυπακτίας το 1919. Υπηρετούσε στο 90ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Ιβάν στις 15 Νοεμβρίου 1940
ΦΟΥΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Ασπριά Ναυπακτίας το 1919. Υπηρετούσε στο Εμπέδο Καλαμών, φονεύθηκε στο Ηράκλειο (μάχη Κρήτης) στις 21 Μαΐου 1941.
ΦΟΥΝΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 27 Φεβρουαρίου 1941.
ΦΟΥΤΖΟΥΛΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ανθόφυτο Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Άνω Λάμποβο στις 11 Δεκεμβρίου 1940.
ΧΑΛΑΖΙΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Λεύκα Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Άνω Λάμποβο στις 11 Δεκεμβρίου 1940.
ΧΑΣΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Ελατόβρυση Ναυπακτίας το1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 30 Νοεμβρίου 1940.
ΧΑΣΚΑΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Αχλαδόκαστρο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη περιοχή Δοκσάτι-Λάμποβα στις 4 Δεκεμβρίου 1940
ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΛΕΞΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Περίστα Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη μάχη Χόρμοβας (ΝΑ Τεπελενίου) στις 20 Δεκεμβρίου 1940.
ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Περίστα Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα Σκουτάρας (ΒΔ Χειμάρρας) στις 19 Φεβρουαρίου 1941.
ΧΟΡΜΟΒΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Υπολοχαγός. Γεννήθηκε στο Γρηγόριο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη μάχη Τζουφαράχης (ΒΑ Ελαίας) στις 14 Νοεμβρίου 1940.
ΧΟΧΤΟΥΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Μαμουλάδα Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 21 Φεβρουαρίου 1941.
ΧΟΧΤΟΥΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Μαμουλάδα Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε Μπουράτο ( διάβαση Κακαβιάς) στις 2 Δεκεμβρίου 1940.
ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Έφεδρος Υπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Περδικόβρυση Ναυπακτίας το 1885. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 15 Φεβρουαρίου 1941.
Πηγή: nafpaktianews.gr
Προσκλητήριο Πεσόντων Ναυπακτίας
ΓΡΗΓΟΡΗ Γ. ΒΑΡΕΛΑ
ΠΡΟΣΚΛΗΤΗΡΙΟ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ Κι αν έπεσαν δεν πέθαναν Μάιος 2010
ΠΑΤΗΣΕ ΕΔΩ !!!
Η μελέτη του Γρηγόρη Βαρελά που καταγράφει τους Ναυπάκτιους αγωνι-. στές, που ..... από 1830 - 1922 και 129 το 1940 - 1941), με την ένδειξη «Αιτωλοακαρνανία».
Η καταγραφή ιστορικών γεγονότων, έτσι όπως έλαβαν χώρα και όχι ωραιοποιημένα, για να υπηρετήσουν κάποια σκοπιμότητα, είναι χρέος εκείνων που τα έζησαν ή έχουν κάποια στοιχεία γι’ αυτά.
Και είναι ηθική υποχρέωσή τους, γιατί η διαφύλαξη της μνήμης τους συντηρεί την ιστορική συνείδηση κάθε λαού.Με τις σκέψεις αυτές αποφάσισα να καταγράψω κάποια γεγονότα από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, συνδεμένα με την πόλη μας, όπως τα έζησα σαν ακαδημαϊκός τότε, κατά ένα τρόπο, πολίτης κι” ύστερα φοιτητής(…) Συνηθίζουμε, να θεωρούμε, ότι ο πόλεμος είναι ένα γεγονός, που ξεσπάει ξαφνικά, όπως η αιφνίδια νεροποντή. Και όμως αυτό δεν είναι αληθινό. Προηγείται ένα προπαρασκευαστικό στάδιο, που το ζουν σε όλες του τις πτυχές οι πολιτικοί και οι διπλωμάτες κι” εκείνοι που έχουν τη δύναμη της πρόβλεψης, πράγμα που δεν συνέβαινε στην περίπτωση μου. Αυτό το προπαρασκευαστικό στάδιο, με εμφανή γεγονότα, το ζήσαμε ιδιαίτερα εμείς οι Ναυπάκτιοι.
Η προετοιμασία
Ήταν λίγο πριν τον τορπιλισμό του πολεμικού «ΕΛΛΗ», ανήμερα της Παναγίας στο λιμάνι της Τήνου, στην οποία το πολεμικό μας είχε μεταφέρει το άγημα για την εορτή. Δεν είχε καλά – καλά ξημερώσει.
Στον μικρό κόλπο της Ναυπάκτου είχαν ελλιμενιστεί πλοία του πολεμικού μας ναυτικού, μετά τα ετήσια γυμνάσια στο Ιόνιο πέλαγος. Αντιτορπιλικά, τορπιλοβόλα, υποβρύχια και βοηθητικά έδιναν μιαν άλλη εικόνα στον κατά τα άλλα ήσυχο κόλπο. Κι” ήταν οι μέρες εκείνες γιορτινές με την εορτή της Αγίας Παρασκευής, τα πλοία με τις σημαίες, οι αξιωματικοί και οι ναύτες, με τις άσπρες στολές τους, οι βραδινοί χοροί στην Ψανή.
Δεν είχε καλά – καλά ξημερώσει, όταν αεροπλάνο «αγνώστου εθνικότητας», όπως, για λόγους σκοπιμότητας, είχαν οι αρμόδιοι ισχυρισθεί, έριξε τις βόμβες του εναντίον των πολεμικών μας πλοίων, ιπτάμενο τόσο ψηλά, που μόλις ακουγόταν.Οι βόμβες έπεσαν ευτυχώς στη θάλασσα, μεταξύ των πλοίων, από τα οποία κανένα δεν χτυπήθηκε.Σήμανε συναγερμός, και ο στόλος απέπλευσε για άλλα αγκυροβόλια. Για την απρόκλητη αυτή ιταλική επίθεση απαγορεύτηκε στις εφημερίδες να γράψουν οτιδήποτε.Ήταν τότε καλοκαίρι του 1939.
Τα σύννεφα του πολέμου έκαναν την εμφάνισή τους στον ορίζοντα της ιστορίας.
Ύστερα ατό λίγες ημέρες, ένα βράδυ που θύμιζε το στίχο του ποιητή «νύχτα σπαρμένη ονείρατα, νύχτα σπαρμένη μάγια» ο ελληνικός ραδιοφωνικός σταθμός, ευθύς μετά τη μετάδοση του σήματος του «τσοπανάκου» ανήγγειλε την κήρυξη του πολέμου της Γερμανίας εναντίον της Πολωνίας, με τον οποίο άρχιζε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Ήταν την 1η Σεπτεμβρίου του 1939(…)
Η Πατρίδα μας άρχιζε πλέον φανερά την πολεμική της προετοιμασία.
Έφεδροι, ως επί το πλείστον αγύμναστοι φοιτητές, που είχαν αναβολή λόγω σπουδών, και άλλες μικρές κλάσεις καλούνταν με ατομικές προσκλήσεις για γυμνάσια.
Κάθε μέρα κάποιος έφευγε από κάθε σπίτι, που συγγενείς και φίλοι τον συνόδευαν μέχρι το λιμάνι ή το αυτοκίνητο για το Μεσολόγγι, όπου γίνεταν η κατάταξη.
Τα Σαββατοκύριακα, με τις άδειές τους, γέμιζαν οι δρόμοι της πόλης μας από ευζώνους και φαντάρους. Μέσα σ” αυτό το κλίμα συνειδητοποιούσαν όλοι σιγά -σιγά τον πόλεμο, που ερχόταν…
Ο βομβαρδισμός
Φτάσαμε έτσι στο πρωινό της 28ης Οκτωβρίου του 1940, που ο ιταλικός φασισμός αξίωσε την ανεμπόδιστη διάβασή του από τη χώρα μας, στην πραγματικότητα την παράδοσή μας. Η κήρυξη του πολέμου υπήρξε αναπόφευκτη.
Το «ΟΧΙ» του δικτάτορα Κυβερνήτη επικυρώθηκε από τον ψυχολογικό προετοιμασμένο λαό μας με τον αγώνα τον ηρωισμό και την αυτοθυσία του στα πεδία των μαχών και την εθνική του αντίσταση.
Κηρύχτηκε αμέσως γενική επιστράτευση, που είχε πλημμυρίσει τη μικρή μας τότε πόλη με τους διερχόμενους, απ” τα χωριά, Ναυπακτίτες, για να φθάσουν το ταχύτερο δυνατό στις μονάδες επιστράτευσή τους. θαρραλέοι νέοι. συμπαριστάμενοι από συγγενείς και φίλους και από τους μεγαλύτερους στην ηλικία κατοίκους βιάζονταν να φθάσουν, όπου το καθήκον τους καλούσε.
Δεν υπήρχε φοβία πολέμου, όσο και αν ο πόλεμος είναι αποκρουστικός.
Όσοι μπορούσαν τους πρόσφεραν τσιγάρα, τους στήριζαν με το λόγο τους στην εκτέλεση του καθήκοντος και τους εύχονταν «καλή και πάλι πατρίδα».
Τα σχολεία έκλεισαν αμέσως και οι μαθητές γύρισαν και πάλι στα σπίτια τους, περιμένοντας για την επανάληψη των μαθητών τους.
Την εποχή εκείνη γίνεταν το «Παζάρι του Αγίου Δημητρίου».
Το ανατολικό μέρος της πόλης, όπως συνηθίζεταν, ήταν κατάσπαρτο από τις παράγκες των πανηγυριστών, οι οποίο, άρχιζαν με την κήρυξη του πολέμου τάχιστα να μαζεύουν το εμπόρευμά τους, για να επιστρέψουν στις εστίες τους.
Βρισκόμαστε στην τρίτη ημέρα από την κήρυξη του πολέμου.
Ήταν Τετάρτη 30 Οκτωβρίου.
Όλο αυτό το διήμερο τα ιταλικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν συνεχώς την Πάτρα με ικανό αριθμό θυμάτων. Στις τρεις και μισή της ημέρας αυτής, ένα σμήνος ιταλικών αεροπλάνων στράφηκε από την Πάτρα προς τη Ναύπακτο.
Έξω από το λιμάνι και ανοιχτά του Γριμπόβου ήταν ελλιμενισμένο μεγάλο φορτηγό πλοίο, ενώ οι πανηγυριώτικες παράγκες δεν είχαν ακόμη διαλυθεί.
Οι βόμβες των τριών αεροπλάνων εξαπολύθηκαν κατά του πλοίου και των Αηδημητριάνικων παραπηγμάτων, που ως φαίνεται, θεωρήθηκαν στρατόπεδα του ελληνικού στρατού, γιατί το ίδιο βράδυ ο ιταλικός ραδιοφωνικός σταθμός του Μπάρι, στην ελληνική του εκπομπή, μετέδωσε, ότι «στο λιμένα της Ναυπάκτου βυθίστηκε μεγάλο μεταγωγικό σκάφος και βομβαρδίστηκαν στρατιωτικές εγκαταστάσεις και στρατόπεδο του ελληνικό- στρατού».
Οι βόμβες όμως δεν βρήκαν το μεταγωγικό σκάφος αντ΄ αυτού έπεσαν πίσω ακριβώς από το Δημοτικό σχολείο της Αφροδίτης, όπου διέλυσαν τη νεκροφόρα του δήμου με μια Βομβοκιώτισσα νεκρή με το επώνυμο Κωστίνα, και μερικούς τραυματίες.
Οι άλλες βόμβες, που προορίζονταν για τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις και το στρατόπεδο διασκορπίστηκαν στις υπώρειες του υπερκειμένου βουνού και μέχρι την υπωρειών της Αγίας Τριάδας χωρίς κανένα άλλο θύμα.
Στην Πάτρα, ως γνωστό, ήσαν προπολεμικά εγκατεστημένοι μερικές χιλιάδες Ιταλοί, οι οποίοι, φοβούμενοι αντίποινα, διασκορπίστηκαν στη γύρω περιοχή, διότι με την κήρυξη του πολέμου οι Πατρινοί, όπως μεταδόθηκε, κατέστρεψαν και διέλυσαν τα Γραφεία της ιταλικής αεροπορικής εταιρείας «ΑEROESPRESSO», η οποία συνέδεε με τα υδροπλάνα της την Πάτρα με το Πρίντεζι.
Διαδόθηκε λοιπόν, ότι πολλοί από αυτούς είναι κατάσκοποι και δολιοφθορείς, λόγος για τον οποίο συστήθηκε αμέσως, με πρόσκληση της Αστυνομικής Αρχής, από τους μεγαλύτερους, οπλισμένο σώμα το οποίο επόπτευε για τον συσκοτισμό των σπιτιών, που είχε διαταχθεί για την προστασία της γέφυρας του Μόρνου, που εξασφάλιζε την επικοινωνία μεταξύ του μετώπου και της πρωτεύουσας, στο σημείο αυτό της διαδρομής και την επιτήρηση όλης της περιοχής για μετακινήσεις ξένων.
Με την κήρυξη του πολέμου οι οικογενειάρχες, μετά μάλιστα και το βομβαρδισμέ πόλης, είχαν απομακρύνει από την πόλη τις οικογένειες τους στα γύρω κτήματα υπήρχαν κάποια οικήματα, και στα χωρία.
Ύστερα, η πόλη τελούσε υπό συνεχή συναγερμό δεδομένου ότι σε κάθε βόμβα αεροπλάνου εχθρικού ή και δικού μας, οι καμπάνες ναών έδιναν το σύνθημα του συναγερμό, με πρωτοστάτη τις καμπάνες του Αγίου Λ ου, στον κωδωνοκρούστη του οποίου δινόταν από την απέναντι εγκαταστημένη Αστυνομία σύνθημα.
Κι” έβλεπες στο δρόμο γυναίκες, γριές, ηλικιωμένους και παιδιά, να τρέχουν στα καταφύγια, τα υπόγεια των οποίων είχαν επιλεγεί από τα νεότερα σπίτια.
Θυμάμαι δύο : ένα ήταν του σπιτιού του Θανάση Κοσαντιανού στο οποίο σήμερα είναι εγκαταστημένες οικογένειες των αδελφών Τηλιγάδα, και το άλλο του Ηλία Ράπτη, ενώ πολλοί είχαν α στις αυλές τους ορύγματα σκεπασμένα, στα οποία ήταν τοποθετημένη η εικόνα της Παναγίας και το ακοίμητο καντήλι της.
Χρησιμοποιούνταν βέβαια και άλλοι χώροι ως καταφύγια, ενώ εμείς οι νέοι προτιμούσαμε την παραλία, απ” όπου ξαπλωμένοι αγναντεύαμε τον ουρανό.
Αυτήν την εποχή ήταν, που άνοιξαν μερικούς, δύο – τρείς νομίζω, από τους επτά θόλους της πρόσοψης του Αγίου Δημητρίου, που χρησιμοποιούνταν και αυτοί ως αντιαεροπορικά καταφύγια, σ” ένα απ” τα οποία φιλοξενήθηκα μερικά βράδια.
Βομβαρδισμός της Ναυπάκτου δεν επαναλήφθηκε σε όλη τη διάρκεια του πολέμου στην Αλβανία.
Οι νεκροί Επαχτίτες
Οι Επαχτίτες νεκροί του αλβανικού μετώπου ήταν: Αξιωματικοί: Κώστας Λ. Τζαβέλλας, ίλαρχος, Γιώργος Πιάς, εκπαιδευτικός, έφεδρος υπολοχαγός, Σπύρος Μπλέρης, έφεδρος ανθυπολοχαγός, Βασίλης Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός έφεδρος ανθυπολοχαγός, Χρήστος Σιαμαντάς ανθυπολοχαγός και Φίλιππος Πλαστήρας ανθυποσμηναγός, Στρατιώτες: Γιάννης Ζουλούμης, Κώστας Κορομπίλης, Γιώργος Παπανδρέου, Κώστας Πέτσινης και Στέφανος Φούντας. Αιωνία τους η Μνήμη.
Αρκετοί ήταν επίσης οι επαχτίτες αξιωματικοί και στρατιώτες τραυματίστηκαν στα πεδία των μαχών. Να σημειωθεί, ότι το 2/39 Σύνταγμα, με έδρα το Μεσολόγγι, στο οποίο κατατάσσονταν οι Αιτωλοακαρνάνες, είχε προωθηθεί από τις πρώτες στρατιωτικές μονάδες στο αλβανικό μέτωπο και μάλιστα στον πιο φονικό τομέα του, το Τεπελένι, με διοικητές παλαιμάχους αξιωματικούς, το Ναυπακτίτη Γεώργιο Τζουμέρκα και μετά τον Αιτωλοακαρνάνα Παυσανία Κατσώτα.
Άφησα για τελευταίο το νεαρό στρατιώτη Κώστα Κουκίδη, για τον οποίο διάβασα κι” εγώ. ότι ήταν Ναυπακτίτης.
Στρατιώτης αυτός, σκοπός της ελληνικής σημαίας στο βράχο της Ακρόπολης, όταν ανέβηκε το γερμανικό άγημα στον ιερό βράχο και του ζήτησε, να υποστείλει τη σημαία, προκειμένου να γίνει η έπαρση της γερμανικής, κατέβασε τη σημαία μας και αγκαλιάζοντάς την ρίχτηκε στο βράχο, μη μπορώντας να συμφιλιωθεί με την αναγκαστική αυτή πράξη της εθνικής ντροπής…
Στις 6 Απριλίου 1941, νέος εχθρός προ των πυλών. Ο σιδηρόφραχτος στρατός της εθνοκοσοσιαλιστικής Γερμανίας από τα βόρεια τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
Μετά πολυήμερες λυσσώδεις επιθέσεις κατά των φρουρών της αμυντικής γραμμής, λεγόμενης τότε «Γραμμή Μεταξά» με πλειάδα οχυρών αδιαπέραστων, εκμεταλλευόμενος τα γεγονότα στη γειτονική μας Γιουγκοσλαβία, διολίσθησε από την ακάλυπτη διάβαση στο τριεθνές (Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία,Ελλάδα) και μετά σκληρές μάχες, έγινε κύριος και στη χώρα μας.
Κατά την περίοδο του πολέμου αυτού από το νέο μέτωπο, δεν είχαμε στην πόλη μας γεγονότα, παρά μόνο τα εξής, μέχρι την είσοδο της Μεραρχίας των SS.
Στη θαλάσσια περιοχή της Βαρείας ήταν αγκυροβολημένο φορτηγό πλοίο, έμφορτο με διάφορα τρόφιμα, το οποίο μεθοδικά τα γερμανικά αεροπλάνα χτυπώντας το εκάθισαν, χωρίς να το καταβυθίσουν, με αλλεπάλληλες εφόδους των.
Όπως ήταν επόμενο τα τρόφιμα διαρπάχτηκαν, το δε ημιβυθισμένο πλοίο οι Γερμανοί, μετά την είσοδο τους, το μετέφεραν, όπως συνήθιζαν, για να το επισκευάσουν και το καταστήσουν χρήσιμο για τις ιδικές τους μεταφορές.
Ένα άλλο γεγονός της περιόδου αυτής του γερμανοελληνικού πολέμου ήταν η κατάρριψη στην περιοχή της Ρίζας γερμανικού πολεμικού αεροπλάνου, με πλήρωμα δύο αξιωματικούς.
Η Κοινοτική μας τότε Αρχή και η Αστυνομία εφρόντισαν για την ταφή των δύο αυτών Γερμανών αξιωματικών στο Νεκροταφείο του Αγίου Στεφάνου, τοποθετώντας στο μνήμα τους και σταυρό.
Όταν αργότερα κατέλαβαν την περιοχή μας οι Γερμανοί και αντίκρισαν τη φροντίδα μας για την ταφή τους, εντυπωσιάστηκαν και ευχαρίστησαν την τοπική μας Αρχή.
Με την είσοδο του γερμανικού στρατού στην πόλη μας, τμήμα αυτού διεκπεραιώθηκε αμέσως στον Ψαθόπυργο, επιτάσσοντας το καΐκι «Δωρίδα» των αδελφών Αθανασίου (Πατάκα) απ” όπου επέστρεψε με 20-25 άγγλους αιχμαλώτους, τους οποίους περιόρισαν στο κτίριο του Γυμνασίου μέχρις ότου τους προωθήσουν σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Στην πόλη μας, την εποχή αυτή υπήρχε η δραστήρια «Χριστιανική Ένωση Νεανίδων», η οποία κινήθηκε δραστήρια και επέτυχε με την οικονομική αρωγή των συμπολιτών μας ν” ανταποκριθεί στις ανάγκες διατροφής και καθαριότητας των ρούχων τους.
Με την είσοδο των γερμανών στρατιωτών στην πόλη μας, ημέρες πασχαλινές του 1941, χάθηκαν «εν ριπή οφθαλμού» τα νεράντζια, που, φαίνεται, ήταν γι” αυτούς πολύ σπουδαίο φρούτο, χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι αντιμετώπιζαν πρόβλημα επισιτιστικό.
Κι” ύστερα… ύστερα, χωρίς ανάσα, άρχιζε η νύχτα της Κατοχής, που τη φώτιζαν οι αστραπές της Εθνικής μας Αντίστασης.
Τελειώνοντας το ιστοριογράφημά μου αυτό, από τον πόλεμο 1940-1941, να μου επιτρέψει ο αναγνώστης, να προσθέσω τα ακόλουθα: Ο ελληνικός λαός, στον οποίο ανήκουμε κι” εμείς οι Ναυπάκτιοι, δεν υπήρξε στη διαδρομή της ιστορίας του λαός πολεμικός.
Είμαστε λαός ειρηνόφιλος, φυσικά, όταν δεχτήκαμε την απρόκλητη επίθεση, αποδείξαμε την αγάπη μας στην ελευθερία με όσες κι αν χρειάζεταν θυσίες ποτισμένη.
Δεν κρατήσαμε κακία έναντι των στρατιωτών προσωπικά. Κατά την πτώση του Ιταλικού φασισμού επαχτίτες έκρυψαν στρατιώτες και άλλους τους βοήθησαν να φύγουν προς τους αντάρτες.
Θυμάμαι ένα στιγμιότυπο αυτής της ανθρωπιάς.
Το καλοκαίρι του 1943, που έπεσε ο Μουσολίνι και οι νέοι ιθύνοντες της Ιταλίας προσεχώρησαν στο μέτωπο των αγωνιζομένων
ελεύθερων λαών, περνούσε πεζή δια μέσω της πόλης μας μια φάλαγγα ιταλών στρατιωτών εξαθλιωμένων από την στέρηση που τους οδηγούσαν ανατολικά.
Οι επαχτίτες είχαν ξεχυθεί στον κεντρικό δρόμο, που ακολουθούσε η φάλαγγα και με χίλιες προφυλάξεις από τους γερμανούς συνοδούς, τους πρόσφερε ότι ήταν δυνατό: ψωμί, τσιγάρα και μερικοί ακόμη και ρουχισμό, γιατί ήσαν ντυμένοι θερινά και τους περίμενε σκληρή δοκιμασία.
Τη σκηνή αυτή την έζησα, όρθιος στο πεζοδρόμιο.
Σε μια στιγμή, ένας ιταλός στρατιώτης, δείχνοντας τη φάλαγγα και απευθυνόμενος στους πολίτες, φώναξε: «VinceremeconDuce» όπως αποκάλεσε χλευαστικά τον υπεύθυνο της τραγωδίας του ιταλικού λαού Μπενίτο Μουσολίνι, αρχηγό του ιταλικού φασισμού.
Και, να καταλήξω, γράφοντας όσο πιο απλά και ανθρώπινα μπορώ. Και αυτό της λαϊκής ψυχής, και ενθύμηση για τους παλαιοτέρους.
Η αγάπη και η ενότητα του λαού μας ήταν αυτή, που μας περιχαράκωσε και μας προστάτεψε στις τραγικά δύσκολες στιγμές της πρόσφατης ιστορίας μας, αυτή η ομοψυχία και η αλληλεγγύη, που κινητοποίησε εκ βαθέων το ψυχικό μας δυναμικό και το ενέταξε σε υψηλούς στόχους, υπεράνω διαφορών και αντιπαλοτήτων, στον ιερό εκείνο χώρο, που η συλλογική συνείδηση του λαού μας διαμορφώνει τις αξίες της εθνικής μας ιδιαιτερότητας.
Για μια ακόμη φορά το κοινοτικό πνεύμα, που υπήρξε πάντα το εφαλτήριο της ιστορικής μας συνέχειας , έλαμψε και βρόντηξε ως συνθετικό στοιχείο του πολιτισμού μας.
Βομβαρδισμός. από το βιβλίο του Γιάννη Ράπτη, Συμβολή στην Ιστορία της Ναυπακτίας
Το πρωί της Δευτέρας 28 Οκτωβρίου, η Ναύπακτος ζούσε για τρίτη ημέρα, το εξαήμερο παζάρι τον Αγίου Δημητρίου. Ξαφνικά ακούστηκαν από τη μεριά της Πάτρας βροντές εκρήξεων (από βόμβες ιταλικών αεροπλάνων) και φαινόταν ολόκληρη η πόλη πνιγμένη στούς καπνούς.
Την τρίτη μέρα τον πολέμου στις 30 Οκτωβρίου, ένα από τα αεροπλάνα που άδειαζαν τις βόμβες τους στη Πάτρα, λοξοδρόμησε ως πάνω απ’ τον ‘Επαχτο, γιατί από μακριά είδε ένα μικρό φορτηγό πλοίο αραγμένο μπροστά στο Γρίμποβο. Πλησιάζοντας βλέπει τη συγκέντρωση τον κόσμου (λόγω τον παζαριού), τα ζώα της ζωοπανήγύρης και προφανώς νόμισε ότι ήταν εφοδιοπομπές. Έριξε, τρεις βόμβες. Η μία δεν πρόφτασε να φτάσει στην πόλη και έπεσε στη Θάλασσα. Η άλλη κοντά στο βράχο τον ΑΙ- Γιώργη, επάνω στη αραγμένη νεκροφόρα τον Δήμου (ήταν άμαξα, που την έσερναν άλογα). ‘Ενα όμως Θραύσμα της βόμβας κομμάτιασε το κεφάλι μιας γυναίκας (Λάμπρω, σύζυγος Μήτσου Κωστίνα). Η τρίτη έπεσε πίσω από την Βαρναράχη, σε μαντριά κοντά στη Βομβοκού. Το ίδιο βράδυ ο Ιταλικός ραδιοφωνικός σταθμός τον Μπάρι, στην ελληνική του εκπομπή, μετέδωσε, ότι: «στο λιμένα της Ναυπάκτου βυθίστηκε μεγάλο μεταγωγικό σκάφος, βομβαρδίστηκαν στρατιωτικές εγκατα-στάσεις και στρατόπεδο τον Ελληνικού στρατού».
Τα μαθήματα στα σχολεία σταμάτησαν. Κάθε φορά που ακούγονταν αεροπλάνα, όλοι οι κάτοικοι της πόλης έτρεχαν στα καταφύγια και τα ορύγματα, που επίτηδες είχαν ανοιχτεί εκείνη τη περίοδο σε πολλές αυλές. Κάτω απ’ την τάπια τον Μπότσαρη, στο υπόγειο της εκκλησίας τον Αγίου Δημητρίου είχαν ανοίξει δύο από τις επτά θόλους της πρόσοψης του, στα υπόγεια νέων και γερών σπιτιών. «Οι νέοι (γράφει ο Γιάννης Βαρδακουλάς) προτιμούσαν την παραλία, απ’ όπου ξαπλωμένοι αγναντεύαμε τον ουρανό». Ακόμα και η ταβέρνα τον Κοντόβλαχου, με τα μεγάλα βαρέλια γεμάτα κρασί, ήταν …καταφύγιο.
Και τα πειράγματα: «Κάποια μέρα χτύπησαν οι σειρήνες τη λήξη τον συναγερμού και ο Μπάρμπα-Πάνος Μπουρζούκας (Αρτινόπουλος) βλέπει τον Φώτη Κουλούρη να βγαίνει απ’ το στόμιο της μεγάλης θολωτής υπονόμου που κατέληγε στη Θάλασσα, δίπλα στο σπίτι του Ρέππα. Δεν τον άρεσε τον Μπαρμπα-Πάνου και επιτιμητικά φωνάζει μαλώνοντας τον Φώτη: «Ρε Φώτ’, δεν ντρέπεσαι μωρέ, μέσ’ στ’ βρώμα πήγες να χωθείς;» και ο Φώτης χωρίς καθόλου να στεναχωρηθεί απαντά: «Αμ’ Μπαρμπα-Πάνου μ’, καλύτερα σκαταλειμμένος παρά μπομπαρδισμένος»! Βενιζέλος Σιμιανόπουλος: Ο Παλιός ο ‘Επαχτος, ΑΘήνα 1990.
Υπήρχε ένα «αντιαεροπορικό παρατηρητήριο» πάνω στο κάστρο, που το στελέχωναν νεολαίοι φαλαγγίτες της ΕΟΝ και ήταν συνδεδεμένοι τηλεφωνικά με την χωροφυλακή. Ο διοικητής της Χωροφυλακής (που ήταν απέναντι από τον Άγιο- Δημήτριο) ήταν ο Ραπτάκης ή «Μπαμπόρδας» όπως τον έλεγαν οι λιμανιώτες. ‘Οταν τον ειδοποιούσαν ότι έρχονται αεροπλάνα, έβγαινε στο μπαλκόνι τον κτηρίου με το πιστόλι στο χέρι και φώναζε. -Αεράμυνααα… Αεράμυ-νααα… Συναγερμόοος… ‘Ετσι τον έμεινε το παρατσούκλι ο «Μπαμπόρδας»!
Στα λιοστάσια γύρω απ’ τη πόλη που έδιναν κάλυψη από τ’ αεροπλάνα, άρχισε να καταφθάνει και να σταματάει για λίγες ώρες ο στρατός μας, που πορευόταν προς το μέτωπο. ‘Ηταν κυρίως μονάδες της Πελοποννήσου (όπως ολόκληρο το Σύνταγμα Καλαμών, που έμεινε μία μέρα στο λιοστασι τον Πανοβενέτη). Περνούσαν νύχτα με καίκια στη Ναύπακτο και συνέχιζαν για την καΐκια απο τον Ψαθοπυργο και πήγαιναν στην Αλβανία με τα πόδια. «Ολοι οι κάτοικοι της περιοχής πήγαιναν και έδιναν στούς κατάκοπούς φαντάρους ό,τι υπήρχε πρόχείρο, σταφύλια, κυδώνια, αυγά και τηγανίτες.
Οι κοκορόφτεροι
Η αγωνία των πρώτων ημερών μεταλλάχτηκε σε κλίμα θριάμβου από την 14η Νοεμβρίου, όταν άρχισε η ελληνική αντεπίθεση. Η φιλελεύθερη ορμή τον Ρωμιού και η πολιτική ωριμότητα των Ιταλών, έδωσαν αυτή την απρόοπτη τροπή. «… Αι ημέτεραι δυνάμεις … μάχονται ήδη και εφ’ ολοκλήρου τον μετώπου, έξω τον πατρίου εδάφους…έπεσε η Ερσέκα…πήραμε το Λεσκοβίκι μπηκαμε στούς Αγίους Σαράντα…Λευτερώθηκε η Κορυτσά, η Μοσχόπολη, το Πρόγδαρετς, η Πρεμετή, το Δελβίνο το Αργυρόκαστρο..» Κάθε τόσο οι καμπάνες δονούσαν στον αέρα σε κάθε χαρμόσυνη ειδηση.
Μάλιστα για να γελοιοποιήσουν οι Γάλλοι τους Ιταλούς, στα γαλλοϊταλικά σύνορα τοποθέτησαν επιγραφές, που απευθύνονταν τάχα στους προελαύνοντες ‘Ελληνες που έγραφαν: «Ελληνες στοπ, εδώ αρχίζει το Γαλλικό έδαφος!».
Στις αρχές τον χειμώνα τον ’41, άρχισαν να περνούν όλο και πιο συχνά τα εγγλέζικα φορτηγά με εφόδια για το μέτωπο. Άρχισαν να φέρνουν και Ιταλούς αιχμαλώτους. Φαίνονταν σαν «μασκαράδες». Άλλοι σαν πελερίνες και άλλοι με φτερά στο κεφάλι τους! Και οι μεραρχίες τους είχαν στομφώδικα ονόματα. «Λύκοι της Τοσκάνης»! ‘Οταν περνούσαν (ακόμα και αργότερα, επί Ιταλικής Κατοχής) και ανέμιζαν τα φτερά στον αέρα μερικοί κακάριζαν, κι άλλοι μιμούνταν τον κόκορα με επιτηδειότητα τσίφτικη, γιατί το «κουκουρίκου» γίνεται με το λαιμό και τη μύτη -με το στόμα κλειστό-. Οι Ιταλοί, έκαναν πως δεν καταλάβαιναν. Πέρασε από την πόλη με προορισμό την Αθήνα, ολόκληρο το σύνταγμα «των Λύκων της Τοσκάνης» αιχ-μάλωτο από το στρατό μας. Οι Ναυπάκτιοι τους δέχτηκαν, οι πιο πολλοί, με οίκτο. Σταμάτησαν στο ξενοδοχείο «Απόλλων» (δίπλα στο πρώην ξενοδοχείο ΡΕΞ) για διανυκτέρεύση, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Μενεγκέτι. Κάποιος νεαρός έβγαλε κρυφά από το πέτο της αφημένης χλαίνης τον, τα δύο αλουμινένια αστέρια, για ενθύμιο. Ο συνταγματάρχης τον είδε και τον κοίταξε μ’ ένα αχνό, θλιμ-μένο χαμόγελο…
Κάποιο χειμωνιάτικο μεσημέρι τρία Ιταλικά βομβαρδιστικά FIAT επέστρεφαν στις βάσεις τους, περνώντας πάνω από τη Ναύπακτο. Ξαφνικά εμφανίστηκε ένα μικρό ελληνικό διπλάνο P.Z.L. (ΙΙεζεντέλ, τα έλεγαν) ατού άρχισε να πολυβολεί τα βομβαρδιστικά, κάνοντας ελιγμούς. ‘Ηταν κάποιος ατρόμητος ‘Ελληνας που τα κυνηγούσε και τα πρόλαβε πάνω από την Παλαιοπαναγιά. ‘Εριξε όλες και όλες, δυο ριπές στα αργά βομβαρδιστικά (ακούγονταν καθαρά στην Ναύπακτο). ‘Ενα από τα βομβαρδιστικά άρπαξε φωτιά και έπεσε, όπως είπαν μετά, στον Εύηνο. Οι επιβαίνοντες Ιταλοί πρόλαβαν, πήδησαν με αλεξίπτωτα και αφού τους συνέλαβε η Χωροφυλακή, τους παρέδωσε στο Μεσολόγγι.
από το βιβλίο του Γιάννη Ράπτη, Συμβολή στην Ιστορία της Ναυπακτίας
Οι Ναυπάκτιοι πεσόντες του έπους του 1940
Το Nafpaktia news σε ελάχιστο φόρο τιμής προς τους πεσόντες πατριώτες μας στο Ελληνοαλβανικόμέτωπο,σας παρουσιάζει όλους εκείνους που θυσίασαν τη ζωή τους,τα νιάτα τους και τα όνειρά τους για ένα ελεύθερο και πιο ελπιδοφόρο μέλλον της πατρίδας μας.Αυτούς, τους ηρωικούς μας νεκρούς αλλά και όλους τους άλλους, επώνυμους και ανώνυμους που πολέμησαν εκεί, έχουμε χρέος να θυμόμαστε και να τιμούμε.
Σας παρουσιάζουμε τους Ναυπάκτιους ήρωες, που στύλωσαν το ταπεινό κορμί τους απέναντι στον κατακτητή, μαζί με όλους τους άλλους Έλληνες με απαράμιλλο σθένος.
Και όταν ήρθε η στιγμή της υπέρτατης θυσίας με απλότητα προσέφεραν την ζωή τους προασπίζοντας την ελευθερία της Πατρίδας μας.
Χωρίς πρόθεση να γίνουν σύμβολα.
Χωρίς επίγνωση ότι δημιουργούσαν ιστορία.
Μέσα από αρχεία ξεχωρίσαμε όλους αυτούς που κατάγονταν από τον δήμο Ναυπακτίας και έπεσαν υπέρ Πατρίδος..ΑΘΑΝΑΤΟΙ
Πρώτος Αιτωλοκαρνάνας που πρόσφερε την ζωή του για την πατρίδα μας, ήταν ο Στρατιώτης ΑΛΙΜΠΕΡΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ του ΠΕΤΡΟΥ, από το Αγρίνιο στις 2 Νοεμβρίου
Οι νεότεροι πεσόντες Αιτωλοακαρνάνες, ήταν ο Στρατιώτης ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ από τον Παλιόπυργο Ναυπακτίας και ο Στρατιώτης ΜΟΥΛΑΡΟΓΙΩΡΓΟΣ ή ΜΑΥΡΟΓΕΩΡΓΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ από την Αλευράδα Βάλτου, 20 ετών
ΠΕΛΕΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ, από το Κρυονέρι Ναυπακτίας.
ΖΩΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ, από το Παλαιοχωράκι Ναυπακτίας.
ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Γάβρο το 1914. Υπηρετούσε στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα 1410 (Μάλι Σπατ) στις 3 Ιανουαρίου 1941
ΑΛΤΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ασπριά Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στην περιοχή Τεπελενίου στις 5 Μαρτίου 1941.
ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κλεπά Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Κρα (Γεωργουτσάδες) στις 4 Δεκεμβρίου 1940.
ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 1160 (Πλατοβούνι) στις 4 Δεκεμβρίου 1940.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Γραμμένη Οξυά Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 91ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Οχυρό Αρπαλουκί στις 8 Απριλίου 1941
ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Παληόπυργο Ναυπακτίας το 1920. Υπηρετούσε στο Εμπέδο Μηχανικού, φονεύθηκε στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κορίνθου (σε αεροπορικό βομβαρδισμό) στις 25 Απριλίου 1941.
ΑΣΗΜΑΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ του ΝΤΟΥΛΑ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Περδικόβρυση Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 3ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Βίγλα στις 16 Νοεμβρίου 1940
ΓΑΡΜΠΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Γαυρολίμνη Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στη Σούχα στις 4 Δεκεμβρίου 1940.
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Γραμμένη Οξυά Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 613 (Μάλι, Κηπαρό Χειμάρρας) στις 17 Δεκεμβρίου 1940.
ΓΙΑΚΟΥΜΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1914. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 613 (Μάλι, Κηπαρό Χειμάρρας) στις 17 Δεκεμβρίου 1940.
ΓΙΔΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ρίζα Ναυπακτίας το 1906. Υπηρετούσε στο 1ο Σύνταγμα Βαρέος Πυροβολικού, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 3 Μαρτίου 1941.
ΓΚΕΓΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε από πολεμικό τραύμα στο ύψωμα 1160 (Πλατοβούνι Χειμάρρας) στις 3 Δεκεμβρίου 1940.
ΓΟΥΠΙΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΛΕΩΝΙΔΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνι Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Μάλι Σπατ (Ν Τεπελενίου) στις 15 Απριλίου 1941.
ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Καλλονή Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Λέκλι (ΝΑ Τεπελενίου) στις 14 Απριλίου 1941.
ΔΡΟΣΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1908. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 20 Απριλίου 1941.
ΖΑΒΕΡΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κλεπά Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Σιαστή (περιοχή Δελβίνιου) στις 2 Δεκεμβρίου 1940.
ΖΑΚΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ του ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Φαμίλα Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Βίγλας στις 16 Νοεμβρίου 1940.
ΖΗΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Στύλια Ναυπακτίας το 1904. Υπηρετούσε στην Ι Συζυγαρχία/Β΄ Όρχου Πυροβολικού, φονεύθηκε στο Χάνι Δελβινακίου σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 19 Απριλίου 1941.
ΖΟΥΛΟΥΜΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 2 Μαρτίου 1941.
. ΖΩΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Παλαιοχωράκι Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα 1630 ή Παπακώστα (Χόρμοβας) στις 22 Ιανουαρίου 1941.
ΖΩΗΤΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Σίμο Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 28 Δεκεμβρίου 1940.
ΖΩΙΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΖΩΙΤΑΚΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ελευθέριανη Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Δρόβιανης στις 2 Δεκεμβρίου 1940.
ΖΩΡΓΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Φαράγγιο Πωγωνίου στις 24 Νοεμβρίου 1940.
ΚΑΚΟΝΙΚΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 20 Φεβρουαρίου 1941.ΚΑΛΟΓΕΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ρηγάνι Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Χόρμοβας (ΝΑ Τεπελενίου) στις 25 Ιανουαρίου 1941.
ΚΑΛΟΚΑΙΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο Σ1 Πεδινό Χειρουργείο (Μπουλαράτ Χειμάρρας) στις 8 Μαρτίου 1941.
ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Πέρκο Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στη Βίγλα στις 16 Νοεμβρίου 1940.
. ΚΑΤΣΙΦΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε ύψωμα προ Τεπελενίου στις 11 Μαρτίου 1941.
ΚΑΤΣΩΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ του ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1909. Υπηρετούσε στον ΙΙΙ Όρχο Πυροβολικού,πέθανε στο Νοσοκομείο Δελβίνου στις 19 Μαρτίου 1941.
ΚΟΝΤΟΧΡΗΣΤΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Βασιλικά Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 1160 (Πλατοβούνι) στις 4 Δεκεμβρίου 1940.ΚΟΡΟΜΠΙΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναυπακτο το 1916. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Μπουράτο (διάβαση Κακαβιάς)στις 21 Δεκεμβρίου 1940.
ΚΟΡΟΜΠΙΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναυπακτο το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Γκόλικο Τεπελενίου στις 8 Μαρτίου 1941.
ΚΟΤΤΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΠΕΤΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναυπακτο το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο Σ.Π., φονεύθηκε στο ύψωμα Σκουτάρας (ΒΔ Χειμάρρας) στις 27 Ιανουαρίου 1941.
ΚΟΥΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αντίρριο το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην Τζουφαράχη (ΒΑ Ελαίας) στις 14 Νοεμβρίου 1940
. ΚΟΥΡΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αχλαδόκαστρο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 12 Μαρτίου 1941.
ΚΟΥΡΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Στράνωμα Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο ΙΙΙβ Ορεινό Χειρουργείο (Άγιοι Σαράντα) στις 21 Δεκεμβρίου 1940.
ΚΩΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΛΑΜΠΡΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στον Παλαιόπυργο Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο Ροδοτόπι Δωδώνης στις 23 Νοεμβρίου 1940.
•214. ΛΑΓΑΡΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΗΛΙΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Βομβοκού Ναυπακτίας. Υπηρετούσε στον ΙΙ Όρχο Πυροβολικού, φονεύθηκε στο Δελβινάκι στις 19 Απριλίου 1941.
ΛΑΜΠΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ελατόβρυση Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Δόντι (χωριό Χόρμοβο – Λέκλι Τεπελενίου) στις 28 Φεβρουαρίου 1941.
ΛΕΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Καστανιά Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΑ Τεπελενίου) στις 18 Δεκεμβρίου 1940.
ΛΕΡΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Μανδρινή Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε από πολεμικό τραύμα στην Τζούφα Ράχη (ΒΑ Ελαίας) στις 14 Νοεμβρίου 1940.
ΜΑΚΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Δορβιτσά Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Δόντι (ΝΑ Τεπελενίου) στις 8 Μαρτίου 1941.
ΜΑΚΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κυδωνιά Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (ΝΑ Τεπελενίου) στις 17 Φεβρουαρίου 1941.
ΜΑΚΡΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Λοχίας. Γεννήθηκε στην Δορβιτσά Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΑ Τεπελενίου) στις 13 Ιανουαρίου 1941.
ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του ΦΙΛΙΠΠΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Καταφύγιο Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο Αντιαρματικό Συγκρότημα, φονεύθηκε στη Χειμάρρα στις 25 Ιανουαρίου 1941.
ΜΑΥΡΙΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Περίστα Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αγρινίου (τραυματίας μάχης υψώματος 1160) στις 9 Δεκεμβρίου 1940.
ΜΑΥΡΙΚΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Περίστα Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 17 Φεβρουαρίου 1941
ΜΕΣΙΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνιο Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 17 Απριλίου 1941.
ΜΗΤΣΟΥ ή ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Σιτίστα Ναυπακτίας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Τεπελένι στις 3 Μαρτίου 1941.
ΜΗΧΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Παλαιόπυργο Ναυπακτίας. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 21 Μαρτίου 1941.
ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ελευθέριανη Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 12 Φεβρουαρίου 1941
ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Άνω Χώρα Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Πήλιουρι (περιοχή Χειμάρρας) στις 3 Φεβρουαρίου 1941.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Βασιλική Ναυπακτίας το 1905. Υπηρετούσε στο Β΄ Όρχο Μηχανικού, πέθανε στο 4ο Στρατιωτικό
Νοσοκομείο Αιδηψού στις 2 Ιανουαρίου 1941.
ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ του ΟΘΩΝΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Άνω Χώρα Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη μάχη Τεπελενίου στις 8 Μαρτίου 1941
ΠΑΝΟΥΣΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Δενδροχώρι Ναυπακτίας. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αιγίου (τροχαίο ατύχημα) στις 25 Απριλίου 1941.
. ΠΑΝΟΥΣΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Στρατιώτης. Γεν
νήθηκε στο Δενδροχώρι Ναυπακτίας. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αιγίου (τροχαίο ατύχημα) στις 25 Απριλίου 1941.
ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Φαμίλα Ναυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Προγονάτι (ΝΔ Τεπελενίου) στις 7 Ιανουαρίου 1941.
ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο το 1918 . Υπηρετούσε στο 66ο ΣΠ., φονεύθηκε στον Αυχένα Σιρακούτ (ΝΑ Βερατίου) στις 31 Δεκεμβρίου 1940.
. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ναύπακτο. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Γκραμπάλα (ΒΑ Ελαίας) στις 14 Νοεμβρίου 1940.
ΠΑΠΑΣΟΥΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Παλαιόπυργο Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε προ Τεπελενίου στις 8 Μαρτίου 1941.
ΠΑΣΠΑΛΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Υποδεκανέας. Γεννήθηκε στη Στράνωμα Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο Λέκλι (ΝΑ Τεπελενίου) στις 15 Μαρτίου 1941.
ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αμπελακιώτισσα Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΑ Τεπελενίου) στις 4 Ιανουαρίου 1941.
ΠΕΤΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Κρυονέρι Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 22 Φεβρουαρίου 1941
ΠΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Ελατόβρυση Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 6ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Σκουτάρα (ΒΔ Χειμάρρας) στις 9 Ιανουαρίου 1941.
ΠΙΜΠΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Ελατόβρυση Ναυπακτίας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στην Ελατόβρυση στις 23 Μαρτίου 1941.
ΠΛΑΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Αράχωβα Ν
Nαυπακτίας το 1913. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 11 Μαρτίου 1941.
ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνιο Ναυπακτίας το 1904. Υπηρετούσε στον Β΄ Όρχο Πυροβολικού, φονεύθηκε στο Δελβινάκι σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 19 Απριλίου 1941.
ΠΟΛΥΜΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιοπαναγιά Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε σε Νοσοκομείο Διακομιδής Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στις 11 Μαρτίου 1941.
ΡΕΤΣΙΝΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον
Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 17 Φεβρουαρίου 1941.
ΡΗΓΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Μανδρινή Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στα υψώματα προ Τεπελενίου στις 22 Φεβρουαρίου 1941.
ΡΗΓΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΠΑΝΤΕΛΕΩΝ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Σκάλα Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 10 Απριλίου 1941.
ΣΑΚΚΟΥΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνιο Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 27 Φεβρουαρίου 1941.
ΣΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Λοχίας. Γεννήθηκε στο Χρίσοβο Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στην Ομάδα Αναγνωρίσεως, φονεύθηκε στα Κτίσματα Πωγωνίου σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 25 Νοεμβρίου 1940.
ΣΑΚΟΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΛΑΜΠΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνι Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (ΝΑ Τεπελενίου) στις 27 Φεβρουαρίου 1941.
ΣΙΑΜΑΝΤΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 70ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Πετριτσίου στις 8 Απριλίου 1941.
ΣΙΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Φαμίλα Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 17 Φεβρουαρίου 1941.
ΣΙΨΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αντίρριο το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη μάχη Αηδονοχωρίου Κόνιτσας στις 23 Νοεμβρίου 1940.
ΣΚΥΛΑΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Λοχίας. Γεννήθηκε στον
Άγιο Δημήτριο Ναυπακτίας το 1907. Υπηρετούσε στο ΙΙ Σύνταγμα Ορειβατικού Πυροβολικού, πέθανε στο Νοσοκομείο «Σωτηρία» Αθηνών στις 6 Ιουνίου 1941.
ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΛΟΥΚΑΣ του ΛΟΥΚΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., εξαφανίστηκε στο ύψωμα 613 ( Μάλι, Κηπαρό Χειμάρρας) τον Απρίλιο 1941.
ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΣΤΑΥΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνι Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Χόρμοβας (ΝΑ Τεπελενίου) στις 25 Ιανουαρίου 1941.
ΣΤΡΑΒΟΔΗΜΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ του ΠΕΡΙΚΛΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Κρυονέρι Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Βίγλας στις 16 Νοεμβρίου 1940.
ΣΦΥΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Καλλονή Ναυπακτίας το 1908. Υπηρετούσε στο 90ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Μπούμπεσι (ΒΔ Κλεισούρας) στις 9 Μαρτίου 1941. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Παλαιόπυργο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 16 Φεβρουαρίου 1941.
ΤΑΜΠΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ριγάνι Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο Μάλι Σπατ (Ν Τεπελενίου) στις 18 Ιανουαρίου 1941.
ΤΟΥΜΠΑΝΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Αναβρυτή Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Δέλβινο σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 6 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Αχλαδόκαστρο Ναυπακτίας το 1918. Υπηρετούσε στο 91ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Οχυρό Ποποτίβιτσα στις 7 Απριλίου 1941.
ΤΣΑΝΤΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Τερψιθέα Ναυπακτίας το 1912 Υπηρετούσε στο 6ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Μπουλαράτ (περιοχή Χειμάρρας) στις 1 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΣΕΛΕΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Τερψιθέα Ναυπακτίας το 1913 . Υπηρετούσε στο 6ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Μπουλαράτ (περιοχή Χειμάρρας) στις 1 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΣΙΛΙΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ του ΑΝΔΡΕΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ανθόφυτο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Μπολένα (ΒΑ Χειμάρρας) στις 14 Απριλίου 1941.
ΤΣΙΟΥΜΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στο Ανθόφυτο Ναυπακτίας το 1907. Υπηρετούσε στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στα υψώματα Λεκντούσι (ΝΔ Τεπελενίου) στις 17 Μαρτίου 1941.
ΤΣΙΠΟΥΡΑΣ ΜΙΧΑΗΛ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στον Πλάτανο Ναυπακτίας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΑ Τεπελενίου) στις 18 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΣΟΡΤΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Στράνωμα Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 1160 (μάχη Δρόβιανης Χειμάρρας) στις 3 Δεκεμβρίου 1940.
ΤΣΟΥΜΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Βομβοκού Ναυπακτίας το 1917. Υπηρετούσε στο Ανεξάρτητο Τάγμα Δελβινακίου, φονεύθηκε στο Καλπάκι στις 14 Νοεμβρίου 1940.
ΤΣΟΥΜΑΡΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Σίμο Ναυπακτίας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο Γράψα (Στρατιωτικό Νοσοκομείο Διακομιδής) στις 13 Μαρτίου 1941.
ΦΙΦΙΝΗΣ ΗΛΙΑΣ του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ, Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Τερψιθέα Ναυπακτίας το 1919. Υπηρετούσε στο 90ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Ιβάν στις 15 Νοεμβρίου 1940
ΦΟΥΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Ασπριά Ναυπακτίας το 1919. Υπηρετούσε στο Εμπέδο Καλαμών, φονεύθηκε στο Ηράκλειο (μάχη Κρήτης) στις 21 Μαΐου 1941.
ΦΟΥΝΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 27 Φεβρουαρίου 1941.
ΦΟΥΤΖΟΥΛΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Ανθόφυτο Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Άνω Λάμποβο στις 11 Δεκεμβρίου 1940.
ΧΑΛΑΖΙΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Λεύκα Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Άνω Λάμποβο στις 11 Δεκεμβρίου 1940.
ΧΑΣΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Ελατόβρυση Ναυπακτίας το1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 30 Νοεμβρίου 1940.
ΧΑΣΚΑΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Αχλαδόκαστρο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη περιοχή Δοκσάτι-Λάμποβα στις 4 Δεκεμβρίου 1940
ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΛΕΞΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Περίστα Ναυπακτίας το 1912. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη μάχη Χόρμοβας (ΝΑ Τεπελενίου) στις 20 Δεκεμβρίου 1940.
ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Περίστα Ναυπακτίας το 1914. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα Σκουτάρας (ΒΔ Χειμάρρας) στις 19 Φεβρουαρίου 1941.
ΧΟΡΜΟΒΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Υπολοχαγός. Γεννήθηκε στο Γρηγόριο Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη μάχη Τζουφαράχης (ΒΑ Ελαίας) στις 14 Νοεμβρίου 1940.
ΧΟΧΤΟΥΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Μαμουλάδα Ναυπακτίας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 21 Φεβρουαρίου 1941.
ΧΟΧΤΟΥΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Μαμουλάδα Ναυπακτίας το 1915. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε Μπουράτο ( διάβαση Κακαβιάς) στις 2 Δεκεμβρίου 1940.
ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Έφεδρος Υπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Περδικόβρυση Ναυπακτίας το 1885. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 15 Φεβρουαρίου 1941.
Πηγή: nafpaktianews.gr
Προσκλητήριο Πεσόντων Ναυπακτίας
ΓΡΗΓΟΡΗ Γ. ΒΑΡΕΛΑ
ΠΡΟΣΚΛΗΤΗΡΙΟ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ Κι αν έπεσαν δεν πέθαναν Μάιος 2010
ΠΑΤΗΣΕ ΕΔΩ !!!
Η μελέτη του Γρηγόρη Βαρελά που καταγράφει τους Ναυπάκτιους αγωνι-. στές, που ..... από 1830 - 1922 και 129 το 1940 - 1941), με την ένδειξη «Αιτωλοακαρνανία».
