ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ- Η ΙΕΡΑ ΠΟΛΙΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ-

Η περιοχή του Μεσολογγίου μεταξύ του Αρακύνθου και των δύο μεγάλων ποταμών, του Αχελώου και του Ευήνου, ήταν πάντα εύφορη και για αυτό κατοικούνταν από τους πανάρχαιους χρόνους συνεχώς. 
Σ' αυτή την πεδιάδα κτίστηκαν και άκμασαν σπουδαίες πόλεις που ήταν γνωστές από τους χρόνους του Τρωϊκού Πολέμου και της Αργοναυτικής Εκστρατείας. 
 

	Η αρχαία Πλευρώνα
	Η αρχαία Καλυδώνα
	Η αρχαία Αλίκυρνα

H Πόλη, η οποία με αυτό το όνομα εμφανίζεται σε ιστορικές αναφορές του 16ου αιώνα, είναι στην πραγματικότητα «διάδοχος» των μεγάλων πόλεων που υπήρξαν σε αυτή την περιοχή λίγα χιλιόμετρα βορειότερα επάνω στις πλαγιές του Αράκυνθου (Ζυγού). 
Το Μεσολόγγι γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα κυρίως λόγω της ανάπτυξης σημαντικού εμπορικού στόλου με πλοία που έπλεαν όχι μόνο στα λιμάνια της Αδριατικής αλλά και σε εκείνα όλης της Μεσογείου. 
Η πρόσφατη νεότερη ιστορία της πόλης ξεκινάει από την Επανάσταση του 1821 κατά την οποία διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο. Λόγω της ηρωϊκής άμυνας των κατοίκων της κατά τις πολιορκίες της πόλης από τους Οθωμανούς και ιδιαίτερα λόγω της ηρωϊκής και πολυαίμακτης Εξόδου στο τέλος της τρίτης πολιορκίας (10 Απριλίου 1826), η πόλη θεωρήθηκε κύριος συντελεστής της απελευθέρωσης της Ελλάδας. Γι' αυτό και αργότερα (1937) ανακηρύχθηκε ως Ιερή Πόλη της Ελλάδας. Το Μεσολόγγι γνώρισε περιόδους ακμής και παρακμής κατά την διάρκεια των δυο επόμενων αιώνων και σήμερα παραμένει μια μικρή μεν αλλά αναπτυσσόμενη πόλη, πρωτεύουσα του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας.  Ιστορικό Ο εορτασμός της Εξόδου δεν ξεκίνησε κατευθείαν μετά την απελευθέρωση ή την ανεξαρτησία. Μέχρι και το 1859 γινόταν μόνο ανεπίσημο θρησκευτικό μνημόσυνο. Ο πρώτος αυτός επίσημος εορτασμός, 33 χρόνια μετά την έξοδο οργανώθηκε με ιδιωτική πρωτοβουλία. Πρωτεργάτες ήταν ο Ευστάθιος Παλαμάς, συγγραφέας ρήτορας, ποιητής, δάσκαλος και ψάλτης, καθώς και ο Γιαννόπουλος, εκδότης της εφημερίδας "Ελληνικά Χρονικά". 
Την περιγραφή της πρώτης αυτής γιορτής την έχουμε χάρις στον Κωστή Παλαμά. Σύμφωνα με αυτήν ο Α. Παλαμάς, δάσκαλος, αφού ενημέρωση και τους μαθητές του, έβγαλε λόγο για την Έξοδο από τον εξώστη του, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε προσκύνημα του πλήθους στο Ηρώον. Η πρώτη εικόνα της Εξόδου που ηγήθηκε της ιερής πορείας είχε φιλοτεχνηθεί από τον Ιωάννη Παλαμά (ξάδελφο του Κωστή). 
Από τότε, ο εορτασμός συνεχίζεται κάθε χρόνο μέχρι σήμερα, το Σάββατο και την Κυριακή των Βαίων, ενώ έχει εμπλουτιστεί με την περίφημη παρέλαση καθώς και την αναπαράσταση της ανατίναξης του Χ. Καψάλη. 
Εξ άλλου ο εορτασμός περιλαμβάνει και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και ομιλίες που γίνονται αρκετές φορές πριν από την Κυριακή των Βαίων. 
Μεταξύ αυτών σημαντικές είναι οι εκδηλώσεις που γίνονται στην Αθήνα και την Πάτρα από τους εκεί Συλλόγους Μεσολογγιτών. 
.  Το Τείχος και η Πύλη Το τείχος του Μεσολογγίου της Εξόδου ήταν πολυγωνικό και πολύ πιο μακρύ απ' το σημερινό (2.000 μ.). Το είχε σχεδιάσει κι είχε επιβλέψει την κατασκευή και τις διαρκείς επισκευές του ο μηχανικός Μιχαήλ Πέτρου Κοκκίνης - που σκοτώθηκε απ' τους πρώτους τη νύχτα της Εξόδου.
Εκτεινόταν σ' όλο το μήκος της βόρειας πλευράς της πόλης - της μόνης που την ένωνε με τη στεριά. Eτσι, το νερό της θάλασσας που έμπαινε στη βαθειά τάφρο που είχαν σκάψει απ' έξω απομόνωνε την πόλη σαν να ήταν νησί.
 
  Το σημερινό τείχος, στα ίχνη του τείχους της Τρίτης Πολιορκίας, κατασκευάστηκε με εντολή του `Οθωνα - πρώτου Βασιλιά της Ελλάδος - το 1838.
Το τείχος αυτό είχε δυο πύλες από τις οποίες η μια σώζεται μέχρι σήμερα. Η άλλη ήταν δίπλα στο Ηρώον κοντά στην θέση "κανόνι" (ντάπια Φραγκλίνου) και οδηγούσε στο Αιτωλικό.
Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του Τείχους (το Ανατολικό) καταστράφηκε το 1890, όταν κατασκευάστηκε η Σιδηροδρομική Γραμμή και ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του ΣΒΔΕ.
Περισσότερες πληροφορίες για το Τείχος μπορείτε να πάρετε από το ηλεκτρονικό βιβλίο "Φρούριο της Ι.Π Μεσολογγίου"

Το Ηρώον ή ο Κήπος των Ηρώων  Στον χώρο του κήπου των Ηρώων οι Μεσολογγίτες έθαβαν κατά τα Επαναστατικά χρόνια  τους νεκρούς τους, γιατί το νεκροταφείο του Αγίου Λαζάρου κατά τις πολιορκίες, είχε αποκλεισθεί πέρα από την τάφρο. Εκεί ήταν τότε δυο μικρές εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας πίσω από το άγαλμα του Λ. Βύρωνα. Σήμερα φαίνονται τα θεμέλια και των δυο εκκλησιών με την εκσκαφή που έκαμε το 1933 ο αρχιτέκτων Ανδρέας Πλουμιστός.  Ο κήπος των Ηρώων ιδρύθηκε το 1830 με διαταγή του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, όταν αυτός επισκέφθηκε το Μεσολόγγι.  Στις 14 Οκτώβρη 1838 οι βασιλιάδες της Ελλάδας, `Οθωνας και Αμαλίας, ήρθαν στην πόλη για να παρευρεθούν στην τελετή ταφής των οστών των ηρώων.
Ο `Οθωνας διέταξε τότε να κατασκευαστεί στα ίχνη του "φράχτη" ένα τείχος (αυτό που υπάρχει σήμερα) με δυο πύλες που βρίσκονταν αντίστοιχα η μεν μια στη δυτική πλευρά της πόλης (σήμερα δεν υπάρχει), η δε άλλη στην ανατολική (η σημερινή).
Το 1859 ο λοχαγός Γεώργ. Κουτκουτάκης, με την έγκριση της βασίλισσας Αμαλίας, έκαμε την πρώτη δενδροφύτευση με δενδρύλλια που έστειλε τότε από την Αθήνα η ίδια η Βασίλισσα.
Το μισό κιγκλίδωμα έγινε επί Δημαρχίας Γεωργ. Μακρή και το υπόλοιπο επί δημαρχίας Χρ. Ευαγγελάτου.
Ο εξωραϊσμός του Ηρώου έγινε κυρίως επί δημαρχίας του Χρ. Ευαγγελάτου.
Μέσα στον Κήπο τοποθετήθηκαν διάφορα μνημεία για τους ήρωες των πολιορκιών και της Εξόδου.
Απ’ αυτά τα σημαντικότερα είναι ο Τύμβος των Πεσόντων, ο Ανδριάντας του Λόρδου Βύρωνα, το Μνημείο του Μάρκου Μπότσαρη, το Μνημείο των Φιλελλήνων.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα μνημεία του Κήπου μαζί με σύντομα βιογραφικά των αγωνιστών στους οποίους είναι αφιερωμένα. 
 

Α.	Ο Τύμβος
Β.	Ο Ανδριάντας του Λόρδου Βύρωνα
Γ.	Ο Τάφος του Μάρκου Μπότσαρη
Δ.	Το Μνημείο των Φιλελλήνων
Ε.	`Αλλα Μνημεία

ΓΙΑ  ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ  ΠΑΤΗΣΕ  ΕΠΑΝΩ !!!

	Το Εκκλησάκι της Αγ. Παρασκευής
	Η ντάπια του Φραγκλίνου (Κανόνι)
	Προμαχώνες - Κανονιοστάσια - Τάπιες
	Η στήλη των Ελληνικών Χρονικών  Ιωάννης - Ιάκωβος Μάγερ
	Η θέση του σπιτιού που έζησε και πέθανε ο Λόρδος Βύρων στο  Μεσολόγγι
	Η θέση του σπιτιού όπου έμεινε ο επίσκοπος Ιωσήφ Ρωγών
	Τα Αρχοντικό των Τρικούπηδων
	Το Αρχοντικό των Παλαμάδων
	Το Αρχοντικό του Ιωάννη Τρικούπη
	Το Αρχοντικό του Ζαφειρίου Βάλβη
	Ιστορικό Αρχείο
	Το Καφενείο του Καλλιαντέρη
	Η Στήλη του Μιλτιάδη Μαλακάση
	Παλαμαϊκή Σχολή
	Παλιό Πρωτοδικείο
	Η προτομή του Κ. Παλαμά
	Ο Ανεμόμυλος
	Το Μοναστήρι του 'Αη Συμιού
	Η Παναγία της Φοινικιάς